بیماری گربه ها (توکسوپلاسموز) چیست؟ + راه درمان
بیماری گربه ها (توکسوپلاسموز) چیست؟ + راه درمان
اگر مادری در هنگام بارداری برای‌اولین بار مبتلا به توکسوپلاسموز شود احتمال دارد جنین نیز مبتلا شود.اگر در سه ماهه اول‌بارداری مادر مبتلا شود با عبور انگل ازجفت و رسیدن به جنین در اغلب موارد عوارض وخیم یاسقط جنین بروز خواهد کرد.
بیماری گربه می تواند باعث آنسفالیت (التهاب مغز) و بیماری های عصبی شود. روش های زیادی برای انتقال بیماری گربه به انسان است که می توان یکی از روش ها را تماس مستقیم با حیوان آلوده دانست در ادامه شما را با انواع بیماری های گربه و روش های پیشگیری، راههای انتقال بیماری گربه و درمان بیماری گربه را شرح می دهیم.
توکسوپلاسموز چیست؟
توکسوپلاسموز (به انگلیسی: Toxoplasmosis) عبارت است از یک عفونت پروتوزوآیی با توکسوپلاسما گوندی که در انسان‌ها و بسیاری از گونه‌های پستانداران و پرندگان ایجاد می‌شود.
در طول چند هفته اول پس از قرار گرفتن در معرض بیماری گربه، عفونت به طور معمول باعث ایجاد یک بیماری خفیف مانند آنفلوآنزا می شود. انگل گربه ای به ندرت باعث هر گونه نشانه در افراد بزرگسال و سالم می شود. با این حال افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی بدن، مانند بیماران مبتلا به ایدز و یا زنان باردار، ممکن است به طور جدی بیمار شوند و گاهی اوقات می تواند کشنده باشد.
بیماری گربه می تواند باعث آنسفالیت (التهاب مغز) و بیماری های عصبی شود و می تواند قلب، کبد، گوش داخلی و چشم را تحت تاثیر قرار دهد. تحقیقات اخیر توکسوپلاسموز گربه یا بیماری گربه را با خودکشی، اختلال نقص توجه بیش فعالی، اختلال وسواسی جبری، و اسکیزوفرنی مرتبط دانسته است.
پنج نوع از بیماری گربه که می توانیم آنها را بگیریم شامل موارد زیر است:
1- توکسوپلاسما
2- ژیاردیا و کریپتواسپوریدیا
3- عفوت قارچی کرم حلقه ای
4- سالمونلا
5- گاز گرفتن و چنگ زدن گربه
علت بیماری گربه یا توکسوپلاسموز گربه چیست؟
راه های انتقال بیماری گربه تماس مستقیم با حیوان آلوده می باشد
◊ در طبیعت انواع زیادى از حیوانات اهلى که انسان از گوشت آنها استفاده مى‌کند، وجود دارد. این حیوانات با بلعیدن انگل آلوده مى‌شوند و انگل را در بافت‌هاى مختلف خود نگهدارى مى‌نمایند.
◊ انسان با خوردن گوشت خام یا نیم پز آنها به انگل توکسوپلاسموز مبتلا مى‌گردد.
◊ گوسفند و خوک در انتقال این بیمارى نقش عمده‌ترى دارند.
◊ گربه به‌طور معمول فضولات خود را زیر خاک پنهان مى‌کند، ولى در اثر آب باران، حرکت کرم‌هاى خاکى و عوامل دیگر به سطح زمین آورده مى‌شود و خود آن باعث ایجاد بیماری گربه می شود.
◊ پرندگان با صید کرم‌ها و دانه‌چینى، و جوندگان با خوردن دانه‌هایى که در محیط آلوده به این انگل هستند، آلوده مى‌شوند.
◊ از طرف دیگر علفخواران اهلی، به ویژه گوسفندانى که در اطراف شهرها و روستاها چرا مى‌کنند، با خوردن مواد آلوده به انگل توکسوپلاسموز گربه، آلوده مى‌شوند و کیست‌هاى توکسوپلاسما را در ماهیچه‌هاى خود نگه مى‌دارند.
راه های انتقال بیماری گربه:
• تماس مستقیم با حیوان آلوده
• انتقال خون
• پیوند عضو آلوده
• استفاده از شیر حیوان آلوده و تخم‌مرغ خام
• انتقال تصادفى در کارکنان آزمایشگاه‌ها
علایم بیماری گربه:
تب یکی از علائم بیماری گربه می باشد
معمولاً بدون علامت (90%-80% بيماران)
♦ تب
♦ تورم غدد لنفاوي
♦ خستگي
♦ درد عضلاني
♦ گلودرد
♦ رتينيت (التهاب شبكيه)
♦ بثور (گاهي)
عواقب مورد انتظار بیماری گربه:
اکثر افراد دچار عفونت، علایمی ندارند و افراد دچار علایم خفیف بدون هیچ‌گونه عارضه متعاقبی خود به خود بهبود می‌یابند.
عوارض بیماری گربه:
آلودگی به بیماری گربه برای خانمهای باردار که می‌تواند باعث سقط جنین شود اهمیت دارد
بیماری گربه در بارداری، وقتی عفونت در اوایل بارداری رخ دهد:
¤ سقط
¤ تولد مرده
¤ اختلالات مزمن مختلف (تشنج)
¤ نقایص تولد (کوری، کری) در نوزاد (ممکن است برخی از آنها سال‌ها ظاهر نشوند).
¤ عفونت اواسط و اواخر بارداری معمولاً اثرات بدی ندارد.
¤ برای بیماران دچار نقص ایمنی، آسیب ریه و قلب، التهاب مغز، عود
¤ برای بیمارانی که دچار نقص ایمنی نیستند، به ندرت ممکن است التهاب ریه یا مغز ایجاد گردد.
¤ کودکان کم‌سن‌تر (زیر 5 سال) ممکن است دچار التهاب چشم شوند.
روش‌های تشخیص بیماری گربه:
ـ آزمایش آنتی‌بادی‌های توکسوپلاسموز
ـ سی‌تی‌اسکن سر
ـ ام.آر.آی سر
ـ نمونه‌برداری
تشخیص بیماری گربه در بارداری
آمنیوسنتز یکی از روش های تشخیص بیماری گربه در زنان باردار می باشد
اگر فردی قبل یا حین بارداری دچار عفونت توکسوپلاسموز شود، حدود 30 درصد احتمال انتقال عفونت به جنین وجود دارد، حتی اگر خود فرد هیچ علائمی نداشته باشد. در خانمهای باردار که مبتلا به توکسوپلاسموز می‌شوند انجام دادن این آزمایش‌ها انتقال عفونت به جنین را مشخص می‌کند.
با آمنیوسنتز می توان بیماری گربه را در زنان باردار تشخیص داد: در این روش که معمولا 15 هفته پس از بارداری انجام می‌شود، پزشک به وسیله یک سوزن نازک مقداری از مایع اطراف جنین را خارج می‌کند و برای تشخیص وجود عفونت به آزمایشگاه می‌فرستد.
سونوگرافی یکی از روش های تشخیص بیماری گربه در خانم های باردار می باشد: در این روش از طریق امواج فراصوت می‌توان از سلامت جنین آگاه شد، البته در مواردی که توکسوپلاسموز هیچ‌گونه علامتی ندارد، با وجود سالم بودن سونوگرافی، برای اطمینان از سلامت نوزاد باید آزمایش‌های لازم پس از تولد نوزاد انجام شود.
درمان بیماری گربه:
درمان دارویی بیماری گربه
درمان دارویی برای بیماری گربه شامل: پیریمتامین، سولفادیازین یا تری‌سولفاپیریمیدین‌ها به مدت 4-3 هفته و اسید فولیک برای کاهش عوارض جانبی پیریمتامین غالباً تجویز می‌شوند. کورتیکواستروئیدها، در صورت لزوم، برای التهاب.
فعالیت در زمان ابتلا به بیماری گربه:
سطح فعالیت در زمان ابتلا به بیماری گربه باتوجه به شدت علایم تعیین خواهد شد.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
* اگر شما یا کودکتان علایم توکسوپلاسموز را داشته باشید.
* اگر پس از تشخیص و درمان علایم بدتر شوند یا بهبود نیابند.
* اگر شما دچار علایم جدید و غیر قابل توجیه شده‌اید. داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی داشته باشند.
راههای پیشگیری از بیماری گربه
برای جلوگیری از ابتلا به بیماری گربه سبزی و میوه‌ها را قبل از مصرف بدقت شست‌وشو دهید
برای جلوگیری از توکسوپلاسموز گربه یا بیماری گربه رعایت موارد زیر ضروری است:
· هنگام باغبانی از دستکش استفاده کنید و پس از اتمام کار، دست خود را با صابون و آب ولرم بشویید.
· گوشت خام یا نیم‌پز استفاده نکنید. بخصوص گوشت بره را کاملا بپزید و از تست کردن گوشت قبل از پختن خودداری کنید.
·پس از پاک و خرد کردن گوشت، دستها و تمام وسایل مورد استفاده را با دقت بشویید.
· سبزی و میوه‌ها را قبل از مصرف بدقت شست‌وشو دهید.
· از مصرف شیر و محصولات لبنی که پاستوریزه نیستند، خودداری کنید.
· به گربه‌های ولگرد دست نزنید.
·به گربه تحت مراقبت خود به جای گوشت خام، گوشت پخته یا کنسروی بدهید.
· خانمهای بارداری که در روستاها زندگی می‌کنند بهتر است در دوران بارداری از دست زدن به گوسفندان و بره‌های آنها خودداری کنند.
توکسوپلاسموز Toxoplasmosis
یکی از بیماری انگلی انسان و حیوان توکسوپلاسموز می‌باشد که ایجاد عفونت اولیه آن، بدون علایم بالینی است. نوع وخیم و حاد بیماری با تب و بزرگ شدن غدد لنفاوی همراه می باشد. از نشانه های نوع وخیم بیماری که به ندرت دیده می شود علایم مغزی،ذات الریه، ابتلای عمومی ماهیچه‌ها و مرگ می باشد.
مادران باردار با ابتلا به عفونت اولیه در ابتدای‌حاملگی ممکن است باعث مبتلا شدن جنین به عفونت و مرگ آن شوند و یا این که نوزاد متولد شده دچار ضایعات مغزی، بزرگی و یاکوچکی جمجمه گردد; ممکن است علایم‌فوق در هنگام تولدکاملا مشهود باشد و یا درمدت کوتاهی بعد از تولد، شروع به ظاهرشدن کند.
عامل این بیماری توکسوپلاسما گوندئی است که یک پروتوزای داخل سلولی است که از طریق مدفوعی – دهانی از مدفوع گربه که حاوی اووسیتها یا تخم انگل آلوده است منتقل می‌شود. عامل بیماری ممکن است از طریق خوردن گوشت پخته نشده ، انتقال خون یا پیوند اعضا و یا از طریق جفت به جنین با وجود عفونت حاد در یک زن حامله اتفاق افتد.
تظاهرات بالینی
این بیماری ممکن است بدون علامت و نشانه باشد. نوع علامت دار این بیماری تقریبا 7 روز بعد از مواجه شدن با عامل بیماری رخ می دهد و با یک سندرم مونوکلئوز مانند هتروفیل منفی توام با لنفادنوپاتی یا بیماری غدد لنفاوی و اسپلنومگالی یا بزرگی طحال مشخص می‌شود. در بیمارانی که مبتلا به نقص سیستم ایمنی هستند ممکن است عفونت گسترش یابد و با درگیری قلب ، ریه‌ها و مغز قابل مشاهده باشد.
روش های انتقال بیماری توکسوپلاسموز
فرم اکتسابی
در حدود 70 تا 80 درصد موارد نوع اکتسابی، عفونت بدون نشانه می‌باشد و در حدود 20 درصد علایمی مانند تورم غدد لنفاوی مخصوصا در ناحیه گردن، غدد تحت فکی وبناگوشی، تب، سردرد و دردهای‌عضلانی ظاهر می شود. گاهی علایمی مانند ضایعات‌چشمی نیز در این موارد مشاهده شده‌است.
فرم مادرزادی
اگر مادری در هنگام بارداری برای‌اولین بار مبتلا به توکسوپلاسموز شود احتمال دارد جنین نیز مبتلا شود.اگر در سه ماهه اول‌بارداری مادر مبتلا شود با عبور انگل ازجفت و رسیدن به جنین در اغلب موارد عوارض وخیم یاسقط جنین بروز خواهد کرد. عقب ماندگی ذهنی و روانی، تشنج و…از علایم مهم توکسوپلاسموز محسوب می‌شوند.
پیشگیری و کنترل
1- حتی الامکان گوشت کبابی و نیم پز احشایی پرندگان مصرف نشود و غذاها وگوشت در درجه حرارت 60 درجه به طورکامل پخته شود.
2- گوشت را باید در سرمای 18- درجه سانتی گراد به‌مدت 10 روز فریز یا منجمد کرد.
3- از بین بردن مدفوع گربه‌ها و بچه گربه‌ها به طور روزانه قبل از آنکه اووسیست‌ها یا تخم های انگل موجود در آن آلوده‌کننده شوند. مدفوع این حیوانات را با هدایت‌کردن به طرف فاضلاب ، سوزاند و یا دفن عمیق می توان از بین برد.
4- زنان باردار باید از تماس با گربه‌هایی که ممکن است ناقل بیماری باشند اجتناب کنند; بهتر است این زنان باردار ازکارهای باغبانی اجتناب کنند و یا هنگام کار دستکش بپوشند و بعد از انجام کار به درستی دست های خود را شستشو دهند..
5- پس از تماس دستها باگوشت خام و یا باغبانی در محل هایی‌که ممکن است آب آن محل آلوده به مدفوع گربه‌ها باشد شستشوی دستها الزامی می باشد.
6- غذاها را باید از دسترس‌حیوانات مخصوصا گربه دور نگهداشت.
7- پس از کارکردن در مزرعه و باغ حتما باید دستها را با آب صابون به خوبی شست.
8- سبزیها و میوه‌ها باید به طور کامل شستشو و ضد عفونی شوند.
9- از تماس با خون و وسایل پزشکی آلوده به خون باید خودداری کرد.
10- خون‌های اهدایی را حتما باید از نظر آلودگی به توکسوپلاسموز آزمایش کرد.
عوارض بیماری توکسوپلاسموز
سقط، تولد مرده نوزاد، اختلالات مزمن مختلف مانند تشنج و نقايص تولد مثل كوري و كري در نوزاد که ممكن است برخي از آنها حتی سال‌ها ظاهر نشوند براي زنان باردار مخصوصا وقتي عفونت در اوايل بارداري آنها رخ دهد ممکن است به وجود آید. در اواسط و اواخر بارداري ابتلا به عفونت معمولاً اثرات بدي ندارد.
براي بيمارانی که مبتلا به نقص سیستم ايمني هستند عوارضی مانند آسيب ريه و قلب، التهاب مغزممکن است به وجود آید.
اما براي بيماراني كه مبتلا به نقص ايمني نيستند التهاب ريه يا مغز به ندرت ممكن است ايجاد گردد. التهاب چشم برای كودكان كم‌سن معمولا زير 5 سال ممكن است رخ دهد.
درمان توکسوپلاسموز
شرح حال طبي، معاينه فيزيكي و بررسي‌هاي آزمايشگاهي خون به تشخيص عفونت کمک می کند.
براي فرد سالم، غيرباردار و بدون علامت معمولا درمان لازم نيست. براي كودکان زير 5 سال داروهايي تجويز مي‌گردد تا از عوارض چشمي که ممکن است بعدها بروز کند پيشگيري شود.
بهتر است زنان باردار تحت نظر پزشک معالج خود باشند.
افراد بيمار مبتلا به نقص سیستم ايمني معمولا با مصرف دارو درمان می شوند.
نوزادان دچار عفونت با دارو درمان مي‌شوند .
پيريمتامين، سولفاديازين يا تري‌سولفاپيريميدين‌ها به مدت 4-3 هفته و اسيد فوليك براي كاهش عوارض جانبي پيريمتامين غالباً تجويز مي‌شوند.
كورتيكواستروئيدها، در صورت لزوم، براي التهاب ساير داروها هم‌اكنون در حال ارزيابي هستند.
