آیا بیماری صرع جزو بیماریهای خاص است؟
بیماری صرع یک اختلال عصبی مزمن است که باعث بروز تشنجهای مکرر در افراد میشود. این تشنجها به دلیل اختلال در فعالیت الکتریکی مغز اتفاق میافتند و میتوانند بهصورت ناگهانی و بدون هشدار قبلی رخ دهند. بیماران مبتلا به این بیماری معمولا انواع مختلفی از تشنج را تجربه میکنند که شدت و نوع آنها میتواند در هر فرد متفاوت باشد. بهعلاوه، برخی از افراد ممکن است علائم دیگری از اختلالات عصبی را نیز نشان دهند که نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارد.
در برخی موارد، ممکن است پزشکان گزینههای درمانی مانند جراحی یا تحریک عصبی را برای کنترل بیماری بررسی کنند. علاوه بر این، سبک زندگی سالم و رعایت نکات بهداشتی میتواند به کاهش فراوانی تشنجها کمک کند. به طور کلی، شناسایی و مدیریت این بیماری نیاز به همکاری نزدیک بین پزشکان و بیماران دارد تا کیفیت زندگی افراد بهبود یابد و از عوارض جدی جلوگیری شود. شما میتوانید با استفاده از خدمات پرستار بیمار در منزل، جلوی خیلی از مشکلات احتمالی آینده رو بگیرید.
بیماری صرع چیست؟
بیماری صرع یک اختلال عصبی شایع است که به عنوان یکی از چهار بیماری مزمن مغزی در سطح جهانی شناخته میشود. این بیماری با حملات مکرر و غیرقابل پیشبینی مشخص میشود که ناشی از فعالیت غیرطبیعی الکتریکی در مغز است. در ایران، حدود یک درصد از جمعیت به این بیماری مبتلا هستند و تشخیص و مدیریت آن نیاز به دقت و توجه ویژه دارد. هر چند که این بیماری قابل درمان کامل نیست اما میتوان با استفاده از داروها و روشهای مختلف کنترل خوبی بر روی حملات داشت.
حملات صرعی میتوانند به دلایل مختلفی از جمله آسیبهای مغزی، مصرف مواد مخدر و الکل و حتی وجود تومورهای مغزی بروز پیدا کنند. این اختلال بهصورت نوسانات غیرطبیعی در فعالیت سلولهای عصبی به وجود میآید که ممکن است به اختلالات حرکتی و روانی منجر شود. به همین دلیل، توجه به علائم و نشانههای آن ضروری است تا بتوان به موقع اقدام کرد. علائم این بیماری ممکن است شامل حرکات ناگهانی اندامها، از دست دادن هوشیاری و احساس اضطراب باشد.
مدیریت بیماری صرع معمولا شامل درمانهای دارویی است که به کاهش فراوانی و شدت حملات کمک میکند. پزشکان ممکن است داروهای مختلفی را بسته به نوع و شدت حملات تجویز کنند. همچنین، برای بیمارانی که داروها به تنهایی موثر نیستند، گزینههایی مانند جراحی یا تحریک عصب وارا ممکن است مورد بررسی قرار گیرد. این بیماری نیاز به پیگیری مداوم و همکاری نزدیک بین بیمار و پزشک دارد تا کیفیت زندگی فرد بهبود یابد و عوارض جانبی به حداقل برسد.
آیا بیماری صرع جزو بیماریهای خاص است؟
بیماری صرع به عنوان یکی از اختلالات عصبی شناخته شده، به دلیل شدت و عوارض ناشی از آن، در برخی دستهبندیها جزو بیماریهای خاص محسوب میشود. با این حال، در ایران، حدود 800 هزار نفر به این بیماری مبتلا هستند که تنها درصد کمی از آنها در زمره بیماران خاص قرار میگیرند. به طور کلی، تنها بیمارانی که شدت حملات آنها بالا بوده و داروهای بیشتری مصرف میکنند، به عنوان بیماران خاص شناخته میشوند. به همین دلیل، مدت زمان ابتلا به این بیماری به تنهایی کافی نیست تا فرد را در این گروه قرار دهد.
از آنجایی که بیشتر بیماران مبتلا به بیماری صرع به خوبی تحت درمان قرار میگیرند و فقط درصد کمی از آنها نیاز به درمانهای پیچیدهتری دارند، این موضوع بر شناسایی دقیق بیماران خاص تاثیر میگذارد. درواقع، تقریبا 80 درصد از مبتلایان به این بیماری خوشخیم و قابل کنترل هستند، در حالی که تنها 20 درصد از آنها به عنوان بیماران صعب العلاج شناخته میشوند. این امر نشاندهنده تنوع در شدت و نوع درمانهای مورد نیاز برای افراد مبتلا به این بیماری است.
مسائل مالی و دسترسی به دارو نیز از جمله چالشهایی است که بیماران صرعی با آن مواجه هستند. برخی از داروهای این بیماری در کشور قیمت بالایی دارند و بسیاری از بیماران به دلیل مشکلات مالی نمیتوانند آنها را تهیه کنند. هرچند که انجمن صرع ایران تلاشهایی در راستای کاهش هزینهها و تامین داروهای ارزانتر برای بیماران انجام داده اما همچنان مشکلات مالی و کمبود منابع، مانع از کمک به همه بیماران میشود. در نهایت، هدف اصلی این انجمن افزایش آگاهی عمومی درباره این بیماری و حمایت از بیمارانی است که در شرایط دشواری قرار دارند.
به گفته سایت معتبر who درباره بیماری صرع میگوید:
« صرع یک بیماری مزمن غیرواگیر مغزی است که حدود 50 میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. با تشنجهای مکرر مشخص میشود که دورههای کوتاهی از حرکت غیرارادی است که ممکن است بخشی از بدن (جزئی) یا کل بدن را درگیر کند و گاهی اوقات با از دست دادن هوشیاری و کنترل عملکرد روده یا مثانه همراه است.»
چگونگی ابتلا به بیماری صرع
بیماری صرع یکی از اختلالات عصبی شایع است که میتواند به دلایل متعددی در افراد ایجاد شود. در حالی که نیمی از مبتلایان به این بیماری از علت آن بیخبرند، عوامل مختلفی میتوانند به ایجاد حملات تشنجی و در نتیجه ابتلا به این بیماری منجر شوند.
ضربه به سر
یکی از عوامل شایع در ایجاد این بیماری، ضربه به سر است. این ضربه میتواند ناشی از تصادفات رانندگی، سقوط یا حوادث ورزشی باشد. آسیبهای وارده به مغز میتوانند فعالیتهای الکتریکی آن را مختل کرده و منجر به بروز تشنجهای مکرر شوند. در برخی موارد، علائم ممکن است بلافاصله پس از ضربه بروز نکند و فرد ممکن است مدتها بعد به این بیماری مبتلا شود.
سابقه خانوادگی
سابقه خانوادگی نیز نقش مهمی در ابتلا به این بیماری ایفا میکند. اگر یکی از اعضای خانواده به اختلالات تشنجی مبتلا باشد، خطر ابتلا به بیماری صرع در دیگر اعضای خانواده افزایش مییابد. این مسئله نشاندهنده تاثیرات ژنتیکی در ایجاد این بیماری است و ممکن است افرادی که در چنین خانوادههایی زندگی میکنند، بیشتر در معرض خطر قرار گیرند.
عفونتهای مغزی
عفونتهایی مانند مننژیت میتوانند باعث التهاب در مغز و نخاع شوند. این التهاب، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد. افرادی که تجربه عفونتهای شدید مغزی دارند، ممکن است پس از بهبودی از این عفونتها، به حملات صرعی دچار شوند. به همین دلیل، تشخیص و درمان سریع عفونتهای مغزی بسیار اهمیت دارد.
بیماریهای عفونی
بعضی از بیماریهای عفونی مانند ایدز و انسفالیت ویروسی نیز میتوانند به آسیب بافت مغز منجر شوند و در نتیجه به بیماری صرع ارتباط پیدا کنند. این ویروسها ممکن است بافت مغز را تحت تاثیر قرار داده و به حملات تشنجی منجر شوند.
سکته و بیماریهای عروقی
سکته و برخی بیماریهای عروقی میتوانند به مغز آسیب برسانند. آسیبهای ناشی از این شرایط میتواند باعث ایجاد تغییرات دائمی در فعالیت الکتریکی مغز شود و به بروز این بیماری منجر شود. بنابراین، مدیریت و کنترل بیماریهای قلبی و عروقی از اهمیت بالایی برخوردار است.
دمانس یا زوال عقل
زوال عقل، خصوصا در مواردی مانند بیماری آلزایمر، میتواند خطر ابتلا به بیماری صرع را افزایش دهد. کاهش عملکردهای شناختی و مغزی ناشی از دمانس میتواند به تغییرات فعالیت الکتریکی در مغز منجر شود که این تغییرات ممکن است به بروز حملات تشنجی بینجامد.
آسیبهای پیش از تولد
آسیبهای مغزی که در دوران بارداری ایجاد میشوند نیز میتوانند عامل ابتلا به این بیماری در نوزادان باشند. تغذیه نامناسب مادر یا قرار گرفتن در محیطهایی با کمبود اکسیژن میتواند خطر ابتلا به این بیماری را در جنین افزایش دهد. این موضوع بر اهمیت مراقبتهای دوران بارداری تاکید میکند.
تشخیص بیماری صرع چگونه است؟
تشخیص بیماری صرع فرآیندی چند مرحلهای است که نیاز به ارزیابی دقیق و انجام آزمایشهای مختلف دارد. پزشک متخصص مغز و اعصاب معمولا با جمعآوری تاریخچه پزشکی و بررسی علائم بالینی شروع میکند. سپس، با استفاده از آزمایشها و تصویربرداریهای مناسب، وضعیت مغز و عملکرد آن را بررسی میکند. در ادامه، به برخی از روشهای تشخیصی که برای شناسایی این بیماری مورد استفاده قرار میگیرند میپردازیم.
معاینه نورولوژیک
معاینه نورولوژیک اولین مرحله در تشخیص این بیماری است. در این معاینه، پزشک به بررسی عملکردهای حرکتی، حسی و شناختی بیمار میپردازد. ارزیابی واکنشهای حرکتی، تعادل و هماهنگی میتواند به تشخیص مشکلات مغزی کمک کند. همچنین، پزشک ممکن است درباره تاریخچه حملات تشنجی سوالاتی بپرسد تا الگوهای خاصی را شناسایی کند که نشاندهنده وجود اختلال در فعالیت الکتریکی مغز باشد.
نوار مغز (EEG)
نوار مغز یا EEG یکی از رایجترین و مهمترین آزمایشها برای تشخیص بیماری صرع است. در این روش، الکترودهایی به سطح جمجمه بیمار متصل میشوند تا فعالیت الکتریکی مغز را ثبت کنند. تغییرات در الگوهای طبیعی امواج مغزی میتواند نشاندهنده وجود صرع باشد. این آزمایش حتی در زمان عدم وجود حملات نیز میتواند اطلاعات مفیدی ارائه دهد و ناهنجاریهای مرتبط با این بیماری را شناسایی کند.
تصویربرداری مغزی
تصویربرداریهای مختلف نیز نقش کلیدی در تشخیص این بیماری دارند. از جمله این روشها میتوان به سیتیاسکن و MRI اشاره کرد. سیتیاسکن به پزشک کمک میکند تا مشکلات ساختاری مانند تومورها یا خونریزیها را شناسایی کند. MRI؛ با استفاده از امواج مغناطیسی، تصاویر دقیقتری از مغز فراهم میآورد و میتواند به شناسایی ناهنجاریهای عمیقتری که ممکن است منجر به بیماری صرع شوند کمک کند.
بیماری صرع در کودکان چگونه است؟
بیماری صرع در کودکان موضوعی است که همواره والدین را نگران میکند. این نگرانی ناشی از این است که بسیاری از والدین قادر به تشخیص تفاوت بین تشنجهای ناشی از صرع و تشنجهای ناشی از تب بالا نیستند. به همین دلیل، هر بار که کودکان دچار تشنج میشوند، والدین با ترس و اضطراب مواجه میشوند. در این شرایط، آگاهی والدین از نشانهها و علائم بیماری میتواند به کاهش نگرانیها و اقدام سریع برای درمان کمک کند.
کودکان مبتلا به این بیماری ممکن است قبل از وقوع تشنج، دچار تغییراتی در آگاهی و واکنش خود شوند. به عنوان مثال، آنها ممکن است برای چند دقیقه نسبت به محیط خود بیتوجه باشند و به صداهای اطراف خود پاسخ ندهند. این حالت، خصوصا در مراحل اولیه تشخیص بیماری میتواند به سردرگمی والدین منجر شود زیرا ممکن است آنها فکر کنند که کودک در حال خواب یا بازی است، در حالی که در واقع کودک نشانههای بیماری را تجربه میکند.
تشنجهای ناشی از بیماری صرع میتوانند به شکلهای مختلفی بروز پیدا کنند. برخی از کودکان ممکن است در حین تشنج دچار لرزشهای غیرقابل کنترل شوند و چشمانشان به یک سمت منحرف شود. در موارد شدیدتر، ممکن است دهان کودک کف کند و کنترل ادرار را از دست بدهد. همچنین، نوعی تشنج که به صورت تشنجهای غیرملموس شناخته میشود وجود دارد که در آن کودک فقط به یک سمت خیره میشود و هیچ نوع لرزشی در بدن او مشاهده نمیشود. شناخت این نشانهها و تشخیص به موقع میتواند در مدیریت بهتر این بیماری در کودکان موثر باشد.
بیماری صرع در کودکان چگونه است؟
درمان بیماری صرع به چندین روش مختلف انجام میشود که به شرایط خاص هر بیمار و نوع تشنجهای او بستگی دارد. این درمانها میتوانند شامل جراحی، مصرف دارو، روشهای خانگی و حتی درمانهای سنتی باشند. آگاهی از این روشها به والدین و بیماران کمک میکند تا گزینه مناسب را با همکاری پزشک خود انتخاب کنند.
درمان بیماری صرع به وسیله جراحی
یکی از گزینههای درمانی در موارد خاص، جراحی است. پیش از انجام عمل جراحی، پزشکان بررسیهای دقیق و آزمایشات مختلفی را انجام میدهند. اگر نتیجه نشان دهد که ناحیه آسیبدیده در مغز کوچک است و عملکردهای حیاتی مانند بینایی و شنوایی را تحت تاثیر قرار نمیدهد، جراحی میتواند صورت گیرد. بعد از جراحی، بیمار نیاز به مصرف دارو دارد اما معمولا دوز دارو کاهش مییابد. در موارد نادر، ممکن است عوارضی مانند تغییر در تواناییهای شناختی رخ دهد که باید تحت نظر پزشک کنترل شود.
درمان بیماری صرع با مصرف دارو
دارو درمانی یکی از روشهای اصلی برای کنترل تشنجهای ناشی از بیماری صرع است. پزشکان معمولا انواع مختلف داروها از جمله کاربامازپین، فنیتوئین، فنوباربیتال و دیازپام را تجویز میکنند. هر یک از این داروها عوارض خاص خود را دارند و پزشک باید بر اساس وضعیت بیمار، داروی مناسب را انتخاب کند. همچنین، ممکن است نیاز به تنظیم دوز داروها در طول زمان وجود داشته باشد تا بهترین نتایج حاصل شود.
درمان خانگی بیماری صرع
روشهای خانگی نیز میتوانند به کنترل این بیماری کمک کنند. استفاده از ویتامینهایی مانند B6 و E و همچنین منیزیم میتواند مفید باشد. خواب کافی یکی دیگر از عوامل کلیدی در پیشگیری از تشنجها است. علاوه بر این، برخی مواد غذایی مانند شکلات و پرتقال ممکن است وضعیت را تشدید کنند بنابراین توصیه میشود از آنها دوری شود. روشهای طبیعی مانند استفاده از دمنوشهای گیاهی مانند بهار نارنج، سنبل الطیب و دارچین نیز میتواند در کنترل علائم بیماری موثر باشد.
جمع بندی
بیماری صرع یک اختلال عصبی مزمن است که با حملات ناگهانی و غیرقابل پیشبینی تشنج مشخص میشود. این اختلال میتواند به دلیل عوامل ژنتیکی، آسیبهای مغزی یا شرایط محیطی ایجاد شود و به شدت بر زندگی روزمره بیماران تاثیر میگذارد. درمان این بیماری معمولا شامل مصرف داروها، جراحی در موارد خاص و روشهای خانگی و سنتی است. شما میتوانید مطالب مربوط به سایر بیماریهای خاص را در سایت سلامت اول دنبال کنید.
سوالات متداول
1. آیا بیماری صرعجزو بیماریهای خاص است؟
این بیماری به دلیل شدت و عوارض ناشی از آن، در برخی دستهبندیها جزو بیماریهای خاص محسوب میشود.
2. تشخیص این بیماری به چه صورت است؟
معاینه نورولوژیک، تصویربرداری مغزی و نوار مغز از روشهای تشخیص این مشکل هستند.
