نارسایی دهانه رحم چیست و نحوه درمان آن چگونه است؟

اختلال نارسایی دهانه رحم  وضعیتی است که باز شدن دهانه رحم، پیش از موعد مقرر اتفاق افتاده و به زایمان زودرس و سقط جنین منجر می‌شود. روش‌های درمان نارسایی رحم، شامل انجام بخیه دور دهانه رحم، استراحت مطلق و کنترل علائم است. درد شکم، خونریزی واژینال و درد و فشار در ناحیه لگن، مهم‌ترین علائم نارسایی دهانه رحم را شامل می‌شوند.

نارسایی دهانه رحم چیست؟

نارسایی دهانه رحم (cervical incompetence)، اختلالی غیرطبیعی است که در آن دهانه رحم قبل از موعد مقرر باز می‌شود. نارسایی دهانه رحم، معمولاً در نیمه دوم بارداری و به دلیل ضعیف بودن ساختار رحم، آسیب‌دیدگی در زایمان‌های قبلی و وجود عفونت بروز می‌کند. سقط شدن جنین و زایمان زودرس (قبل از ۳۷ هفتگی) از جمله اتفاقاتی است که در صورت وجود این اختلال بروز می‌کنند.

در حالت عادی و زمانی که فرد باردار نیست، سرویکس یا دهانه رحم تا حدودی باز است؛ به این دلیل که در چرخه‌های قاعدگی، خون قاعدگی از آنجا خارج می‌شود. همچنین، اسپرم نیز از سرویکس وارد رحم می‌شود. با‌این‌حال، زمانی که بارداری اتفاق می‌افتد، ترشحات مسیر انتهایی سرویکس را تا زمان مقرر می‌بندد (مسدود می‌کنند). هنگامی که فرد مبتلا به اختلال نارسایی دهانه رحم است، سرویکس زودتر از موعد باز شده و سلامت جنین به خطر می‌افتد. درنتیجه، بارداری همراه با نارسایی دهانه رحم، نوعی بارداری پرخطر است.

نارسایی دهانه رحم، موجب می‌شود که جنین مادر پیش از رشد کامل در رحم متولد شود. متاسفانه این اختلال، معمولاً بدون هیچ‌گونه علامت و هشدار بروز می‌کند. درنتیجه، نارسایی دهانه رحم و زایمان زودرس کاملاَ باهم مرتبط‌ اند.

نکته! از آنجایی که نارسایی دهانه رحم و زایمان طبیعی باهم اتفاق می‌افتند، به منظور جلوگیری از زایمان طبیعی زودرس، در صورت امکان به دهانه رحم بخیه می‌زنند و جنین از طریق سزارین متولد می‌شود.

تخصص زنان و زایمان، تخصصی است که مراقبت‌های پزشکی و جراحی را در دوران قبل از بارداری، بارداری، زایمان و دوره پس از آن ارائه می‌دهد. فعالیت متخصص زنان و زایمان شامل موارد و حیطه‌های زیر می‌شود:

• استفاده از سونوگرافی، آزمایش خون، آزمایش ادرار و سایر ابزارها برای نظارت بر بارداری
• مدیریت زایمان، از جمله القای زایمان، موارد اضطراری و تجویز داروهای مناسب
• غربالگری، معاینات و تست‌های آزمایشگاهی قبل از تولد بچه
• ارائه مراقبت‌های پس از عمل جراحی سزارین یا طبیعی تا شش هفته پس از آن
• بررسی اندازه، رشد و موقعیت بچه در رحم
• تشخیص نقایص مادرزادی

اگر بخواهیم به‌طور دقیق‌تر بررسی کنیم که تخصص زنان و زایمان چیست، باید بگوییم که در این حوزه به امور مربوط به مراقبت‌های دوران بارداری رسیدگی می‌شود و عمل‌های جراحی زنان مانند سزارین، توسط  دکتر زنان و زایمان  انجام می‌شود.

نارسایی دهانه رحم چه علائمی دارد؟

علائم نارسایی دهانه رحم، ممکن است به تدریج یا ناگهانی بروز کنند. با‌این‌حال، درد شکم، درد و فشار در ناحیه لگن، ترشحات غیرطبیعی از واژن، خون‌ریزی واژن و احساس ناامنی در بارداری، علائم نارسایی دهانه رحم را شامل می‌شوند. موارد جزئی‌تر را بررسی می کنیم:

• درد و فشار در ناحیه لگن؛ در مراحل اولیه بارداری بروز می‌کند و احتمالا در هفته‌های آخر بارداری تشدید می‌شود.
• ترشحات غیرطبیعی از واژن؛ ایجاد تغییرات در نوع و مقدار ترشحات واژن، احتمالاً نشانه‌ای از نارسایی دهانه رحم باشد.
• خونریزی واژینال؛ درصورت مشاهده خون‌ریزی‌های غیرمعمول و غیرنرمال از واژن سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

همچنین، احساس نگرانی و اضطراب مادر در مورد بارداری و سلامت جنین نیز ممکن است به دلیل نارسایی دهانه رحم بروز کند.

نارسایی دهانه رحم به چه دلایلی اتفاق می‌افتد؟

علت نارسایی دهانه رحم شامل عوامل ژنتیکی، جراحی‌های قبلی مربوط به جراحی زنان، عفونت‌ها، ضربه‌ها و کوتاه شدن دهانه رحم بروز کند. در توضیح دقیق‌تر، در صورت انجام جراحی روی دهانه رحم ممکن است فرد با اختلال نارسایی دهانه رحم مبتلا شود. دلایل دیگر را بررسی می‌کنیم:

• زایمان‌های قبلی؛ زنانی که سابقه زایمان زودرس و سقط مکرر جنین داشته‌اند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این اختلال هستند.
• جراحی‌های خاص؛ هرگونه عمل‌های جراحی روی دهانه رحم که بافت رحم را ضعیف کند، احتمال ابتلا به این اختلال افزایش می‌‌دهند.
• عفونت‌؛ عفونت‌های لگنی یا رحمی و عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، می‌توانند بافت دهانه رحم را تضعیف کنند.
• بافت رحم ضعیف ژنتیکی؛ ژنتیک و ابتلا به بعضی بیماری‌های مادرزادی از مهم‌ترین دلایل ابتلای زنان به نارسایی دهانه رحم در بارداری است.

بر اساس یک مطالعه در سال 2019، حدود 30 درصد از زنان با نارسایی دهانه رحم سابقه جراحی بر روی دهانه رحم را دارند.

تشخیص و درمان اختلالات سیستم تولید مثل زنان، مشاوره جنسی و بارداری، تخصص دکتر زنان و زایمان است. از مهم‌ترین وظایف دکتر زنان می‌توان به مراقبت‌های پیش و بعد از زایمان، مراقبت‌های پس از زایمان، مدیریت درد زایمان و مشاوره باروری اشاره کرد. متخصص زنان و زایمان به درمان بیماری‌هایی مثل عفونت‌های زنان، اندومتریوز، پولیپ رحم، فیبروم رحم، پره‌اکلامپسی، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک می‌پردازد. در صورت ابتلا به این بیماری‌ها، برای اخذ نوبت دکتر زنان می‌توانید از نوبت دهی دکتر زنان و زایمان در سایت دکتردکتر استفاده کنید.

نارسایی دهانه رحم چه عوارضی دارد؟

به طور کلی مهم‌ترین عوارض نارسایی دهانه رحم، شامل زایمان زودرس و سقط جنین در سه‌ماهه دوم بارداری است. این نوع از سقط، متاسفانه ناگهانی رخ می‌دهد و مادر از وقوع آن بی‌اطلاع است. همچنین در موارد نادر، انجام سرکلاژ ( بخیه زدن دهانه رحم ) موجب پارگی رحم، خون‌ریزی داخلی و عفونت می‌شود. در حالت کلی، نارسایی دهانه رحم عوارض جدی و تاثیرات منفی زیادی بر بارداری و سلامت مادر و جنین دارد. چون، دهانه رحم در زمان درست بسته نمانده و به‌طور ناگهانی باز می‌شود؛ به همین جهت، جنین قبل از رسیدن به بلوغ کامل در رحم به دنیا می‌آید.

همچنین، عوارضی مانند عفونت‌های رحمی نیز از عوارض این اختلال بوده و بر سلامت مادر و جنین تاثیر می‌گذارند. در نهایت، نارسایی دهانه رحم به مشکلاتی مانند وزن کم نوزاد، مشکلات تنفسی و حتی ناتوانی‌های بلند مدت نیز منجر می‌شود.

پیشگیری از نارسایی دهانه رحم

پیشگیری از نارسایی دهانه رحم، یکی از جنبه‌های مهم مدیریت سلامت مادر و جنین است. با اینکه بعضی عوامل از جمله سوابق پزشکی غیرقابل تغییر هستند، اما اقدامات پیشگیرانه و مراقبت‌های مناسب احتمال خطر را کاهش می‌دهند. چند مورد از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری را باهم بررسی می‌کنیم:

• مشاوره و مراقبت‌های پیش از بارداری
• ارزیابی سابقه پزشکی
• بررسی سوابق زایمان‌های قبلی
• تشخیص اختلال‌های ساختاری در رحم
• انتخاب رژیم غذایی سالم و متعادل
• کنترل وزن در دوران بارداری
• اجتناب از نوشیدنی‌های حاوی الکل و استعمال دخانیات
• دریافت ویتامین‌های لازم در دوران بارداری
• مدیریت بیماری‌های مزمن
• مراقبت‌های دوران بارداری
• معاینات منظم پیش از موعد
• سونوگرافی‌های دوره‌ای
• معاینات دیجیتال دهانه رحم

بهترین پیشگیری از این اختلال، آگاهی از وضعیت جسمانی خود پیش از اقدام به بارداری است.

برای درمان نارسایی دهانه رحم به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای پیگیری اختلال نارسایی رحم، بایستی به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. متخصص زنان، درمان نارسایی دهانه رحم را با مصاحبه بالینی آغاز می‌کند. برای مثال، ابتدا سوالاتی در مورد سوابق پزشکی، درد شکم، خونریزی واژینال و موارد دیگر سوال می‌پرسد. سپس، مراحل درمان نارسایی رحم  را بر اساس ارزیابی علائم نارسایی رحم آغاز می‌کند. انجام سونوگرافی و معاینه لگن از پایه‌ترین روش‌های درمانی دکتر زنان برای این اختلال هستند.

ما در این مطلب، سعی داشتیم تمام جوانب مربوط به نارسایی دهانه رحم را بررسی کرده و به سوال «نارسایی رحم در بارداری چیست» پاسخی کامل ارائه دهیم. با‌این‌حال اگر باز هم در این خصوص سوال دارید یا علائم نارسایی دهانه رحم را در خود دیده‌اید، می‌توانید با مراجعه به وب سایت نوبت اینترنتی دکتر دکتر (https://drdr.ir/)، از بهترین متخصصین زنان و زایمان در سراسر ایران نوبت مشاوره و ویزیت دریافت کنید.