یک فرد بالغ به شکل متوسط بیش از ۵ لیتر خون در بدن دارد. خون حاوی انواع مختلفی از سلول‌ها شامل: گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز (RBC) و پلاکت‌ است. گلبول‌های قرمز در مغز استخوان ساخته شده و حاوی پروتئین‌هایی به نام هموگلوبین هستند. این گلبول‌ها اکسیژن و مواد مغذی را به سلول‌های بدن رسانده و مواد زائد را باز می‌گرداند.

بهتر است بدانید که تشخیص تعداد گلبول‌های قرمز بخشی از آزمایش سلول‌های خونی (CBC) است. این آزمایش برای بررسی مواردی مانند: کم خونی، کم آبی، سوء تغذیه و لوسمی استفاده می‌شود.

alt text: rbc در آزمایش خون

وظیفه گلبول‌های قرمز خون چیست؟

در هر ثانیه ۲ تا ۳ میلیون گلبول قرمز در مغز استخوان تولید و وارد گردش خون می‌شود. به طور کلی، rbc در آزمایش خون، تعداد گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهد. بیشترین سلول‌هایی هستند که در گردش خون یافت می‌شوند. به طوری که در هر میلی متر مکعب از خون، ۴ تا ۶ میلیون از این سلول‌ها وجود دارد. قطر RBC تنها ۶ میکرومتر است! گلبول‌های قرمز خون به اندازه‌ای کوچک هستند که از طریق باریک‌ترین رگ‌ها نیز به راحتی عبور می‌کنند.

این سلول‌ها وظایف حیاتی برای بدن دارند. از جمله وظایف آنها می‌توان موارد زیر را نام برد:

• انتقال اکسیژن و مواد مغذی به ریه و بافت‌ها

• تشکیل لخته‌های خون برای جلوگیری از از دست دادن خون ناشی از جراحت

• فعال کننده آنتی بادی‌هایی که با عفونت و التهاب مبارزه می‌کنند

• رساندن مواد زائد به کلیه و کبد (تصفیه خون)

• تنظیم دمای بدن

این سلول‌ها تا ۱۲۰ روز در سراسر بدن از طریق خون گردش می‌کنند. در حین عبور، گلبول‌های قرمز پیر یا آسیب دیده توسط سلول‌های تخصصی (ماکروفاژها) در طحال و کبد از گردش خون خارج می‌شوند.

اگر یک بیماری باعث شود که سطح هموگلوبین در داخل گلبول‌های قرمز خون کاهش یابد، وضعیتی به نام کم خونی ایجاد می‌شود. افراد کم خون اغلب رنگ پریده به نظر می‌رسد؛ زیرا هموگلوبین داخل گلبول‌های قرمز است که رنگ قرمز به این سلول‌ها داده و باعث می‌شود که رنگ پوست شما تا حدودی صورتی دیده ‌شود. این افراد همچنین ممکن است بیشتر از سایر افراد احساس خستگی کنند.

پروتئین هموگلوبین

هموگلوبین پروتئین حامل اکسیژن است که در تمام گلبول‌های قرمز خون یافت می‌شود. این پروتئین اکسیژن را از جایی که فراوان است (ریه‌ها) می‌گیرد و در جایی از بدن که اکسیژن مورد نیاز است (بافت‌ها) رها می‌کند. گلبول‌های قرمز قدیمی یا آسیب دیده توسط ماکروفاژها در طحال و کبد از گردش خون خارج می‌شوند و هموگلوبین موجود در آنها به آهن و پروتئین گلوبین تجزیه می‌شود. پروتئین گلوبین ممکن است بازیافت یا تجزیه شود اما از آنجایی که آهن مولکولی گران‌بها و مهم است، در بدن حفظ شده و در تشکیل مولکول‌های جدید هموگلوبین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

alt text: rbc در آزمایش خون چیست

وضعیتی به نام کم خونی

کم خونی شرایطی است که در آن بدن فاقد گلبول‌های قرمز سالم و کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌های بدن می‌شود. ابتلا به کم خونی که به آن آنمی نیز گفته می‌شود، اغلب باعث علائمی مانند احساس ضعف و خستگی مفرط در افراد می‌شود.

کم خونی به علل مختلفی ایجاد می‌شوند. از جمله این علت‌ها:

• عدم توانایی ساخت گلبول‌های قرمز به دلیل نقض در بافت مغز استخوان یا کاهش برخی مواد معدنی

• خونریزی شدیدی و عدم جایگزینی گلبول‌های قرمز خون از دست رفته

• از بین رفتن RBC به دلیل بیماری‌های خود ایمن

کم خونی می‌تواند به طور موقت یا طولانی مدت رخ داده و از خفیف تا شدید متغیر باشد. در بیشتر موارد آنمی بیش از یک علت دارد. اگر مشکوک به کم خونی هستید حتما برای پایش به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا کم خونی می‌تواند یک علامت هشدار دهنده از وجود یک بیماری جدی باشد. همچنین با انجام این آزمایش می‌توانید بالا بودن rbc در آزمایش خون را تشخیص داد.

انواع کم خونی

کم خونی انواع مختلفی دارد که بسته به علت ایجاد کننده آن شناخته می‌شود. از جمله مهم‌ترین انواع کم خونی موارد زیر هستند:

• کم خونی آپلاستیک

• نارسایی کمبود آهن

• کم خونی داسی شکل

• تالاسمی

• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

alt text: rbc چیست

علائم کم خونی

علائم و نشانه‌های کم خونی بسته به علت و شدت آن متفاوت است. حتی در مواردی ممکن است شما هیچ گونه علائمی نداشته باشید و بعد از انجام چکاپ در آزمایشگاه متوجه وجود این بیماری شوید.

علائم و نشانه‌های آنمی اغلب شامل موارد زیر هستند:

• خستگی

• ضعف

• پوست رنگ پریده یا مایل به زرد

• ضربان قلب نامنظم

• تنگی نفس

• سرگیجه یا سبکی سر

• درد قفسه سینه

• دست و پاهای سرد

• سردرد

*در ابتدا ابتلا، کم خونی می‌تواند آنقدر خفیف باشد که متوجه وجود آن نشوید. بنابراین توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از شدید شدن کم خونی، انجام چکاپ (به منظور اطمینان از کم خونی) و استفاده از مکمل آهن را فراموش نکنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر بدون دلیل خاصی، نسبت به گذشته احساس ضعف و خستگی مفرط دارید و دلیل آن را نمی‌دانید، سریعا از پزشک خود درخواست ویزیت کنید. البته خستگی علاوه بر کم خونی دلایل دیگری نیز دارد، بنابراین تصور نکنید که اگر خسته هستید حتما کم خونی دارید! همچنین برخی از افراد هنگام اهدای خون متوجه می‌شوند که سطح هموگلوبین پایینی دارند. این مورد نشان دهنده کم خونی است.

به طور عمومی توصیه می‌شود تمام افراد مخصوصا بانوان، هر شش ماه برای اطلاع از وضعیت سلامتی خود آزمایش خون دهند. برای بررسی شرایط خونی لازم است آزمایشی به نام CBC را انجام دهید.

شمارش کامل خون (CBC)

آزمایش شمارش کامل خون (CBC) اطلاعات مهمی در مورد انواع و تعداد سلول‌های خون، به‌ویژه گلبول‌های قرمز و درصد آنها (هماتوکریت)، وضعیت پروتئین‌ های خونی (هموگلوبین)، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها به پزشک می‌دهد. نتایج CBC می‌تواند شرایطی مانند کم خونی، عفونت و سایر اختلالات را تشخیص دهد.

پزشک شما ممکن است در شرایطی، انجام تست اسمیر خون را پیشنهاد کند. بررسی اسمیر خون راهی برای مشاهده دقیق سلول‌های خونی در زیر میکروسکوپ است. در یک اسمیر خون طبیعی، گلبول‌های قرمز خون به صورت سلول‌های منظم و گرد دیده می‌شوند. هرگونه تغییر در اندازه یا شکل این سلول‌ها ممکن است نشان دهنده یک اختلال خونی باشد.

alt text: rbc در آزمایش خون چیست

هومکا و انجام آزمایش خون در منزل

برای انجام آزمایش خون توصیه می‌کنیم به جای مراجعه مستقیم به مراکز درمانی که همواره با ریسک انتقال انواع ویروس و بیماری‌ها همراه است؛ از خدمات آزمایش در منزل شرکت هومکا استفاده کنید.

خدمات این مجموعه به همه ساکنین استان تهران، کرج، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز و رشت ارائه می‌شود. شما می‌توانید با مراجعه به سایت هومکا به آدرس www.homeca.ir درخواست خود را ثبت کنید.

همچنین می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس گرفته و در خصوص تمامی خدمات موردنظرتان از همکاران ما اطلاعات مورد نیازتان را دریافت کنید.