چه عواملی بر قیمت گیتار الکتریک تأثیر میگذارند؟
بر کسی پوشیده نیست که ما در عصر طلایی گیتارهای مقرونبهصرفه به سر میبریم. به لطف پیشرفتهایی که در تولید انبوه و مدیریت چرخه عرضه صورت گرفته است، سازها و تجهیزات استودیویی ارزان قیمت از لحاظ کیفی رشد بیسابقهای داشتهاند. همزمان با رشد مداوم کیفیت سازها، قیمت آنها نیز با یک شیب ثابت رو به کاهش بوده است. به لطف وجود گیتارهای باکیفیت و مقرونبهصرفه در بازار، دیگر لازم نیست برای داشتن یک ساز حرفهای و قابل استفاده در اجرای زنده و استودیو، همه داراییمان را خرج کنیم. اما جدای از نام و شهرت تولیدکننده ساز، چه عواملی بر قیمت گیتار الکتریک تأثیر میگذارند؟ در این مقاله به بررسی اجمالی این عوامل میپردازیم.
محل تولید گیتار
در گذشته، کشور تولیدکننده ساز ارتباط تنگاتنگی با کیفیت آن داشت؛ اما امروزه دیگر چنین نیست. اگر سری به فروشگاههای ادوات موسیقی معتبر مانند گیتار ایران بزنید، با طیف وسیعی از گیتارهای بسیار خوشساخت و مجهز به پیکاپهای باکیفیت، بریج ترمولو و امکانات دیگر مواجه میشوید که در کشورهایی مانند چین و اندونزی ساخته شدهاند. البته شکی نیست که محل ساخت گیتار کماکان بر قیمت آن تأثیر میگذارد؛ اما بخش زیادی از این تفاوت قیمت، ناشی از دستمزدی است که تولیدکننده جهت ساخت گیتار به کارکنان خود میپردازد. بهطور مثال، همه ما میدانیم که دستمزد کارگران در آمریکا، کانادا و اروپا بسیار بیشتر از دستمزد کارگران در چین و اندونزی است.
البته استفاده از کارخانههای موجود در کشورهای دیگر تنها به صنعت ساخت گیتار محدود نمیشود؛ بلکه شرکتهایی مانند آمازون و والمارت نیز از این کارخانهها کمال استفاده را بردهاند. امروزه ممکن است در بازار با دو گیتار الکتریک مواجه شوید که چوب، پیکاپ، سختافزار و رنگ آنها یکسان است، اما قیمت آنها تفاوت زیادی دارد؛ زیرا یکی در چین و دیگری در آمریکا تولید شده است. نتیجه اینکه بهتر است برای قضاوت در مورد یک گیتار الکتریک، به امکانات، کیفیت ساخت، قطعات و حس نواختن آن توجه کنیم و نه به محل تولید آن.
پیکاپها و قطعات گیتار
پیکاپهای افسانهای بسیاری وجود دارند که نمیتوان با آنها رقابت کرد؛ از پیکاپهای هامباکر PAF بر روی یک گیبسون (Gibson) قدیمی گرفته تا پیکاپهای Toaster top بر روی گیتارهای ریکنبکر (Rickenbacker). این پیکاپها تأثیری انکارناپذیر بر ماهیت صوتی آثار دهههای قبل گذاشتهاند و شرکتهای زیادی کوشیدهاند تا با دقت زیاد، آنها را شبیهسازی کنند. از سوی دیگر، شرکتهایی چون ایامجی (EMG)، سیمور دانکن (Seymour Duncan) و دیمارزیو (DiMarzio) نیز همواره در تلاش برای پیش بردن مرزهای صنعت تولید پیکاپ بودهاند و محصولاتی انقلابی را به بازار عرضه کردهاند. اما اغلب محصولات این برندها چندان مقرونبهصرفه نیستند و تأثیر زیادی بر قیمت گیتار الکتریک میگذارند. خبر خوب این است که پیکاپهایی در بازار وجود دارند که با قیمت پایینتر، بخش زیادی از کیفیت محصولات برندهای مشهور را به شما ارائه میدهند. بهعنوان مثال، پیکاپهای دانکن دیزاین (Duncan Designed)، نسخههای مقرونبهصرفه پیکاپهای سیمور دانکن هستند که با هزینهای بسیار کمتر، صدایی نزدیک به آنها را تولید میکنند. برخی از این پیکاپها حتی نظر نوازندگان حرفهای را نیز به خود جلب کردهاند.
بسیاری از نوازندگان، یک گیتار الکتریک ارزان قیمت را خریداری کرده و در صورت لزوم، پیکاپها و سایر اجزای مهم آن مانند تیونرها، بریج و نات را با نمونههایی باکیفیت تعویض میکنند. هزینه این کار اغلب کمتر از هزینه خرید گیتاری است که از ابتدا به پیکاپها و قطعات ردهبالا مجهز شده است.
روش تولید گیتار
اگرچه گیتارهای دستساز جایگاه و ارزش ویژهای در بین نوازندگان دارند، اما نحوه ساخت گیتار لزوماً باعث نمیشود که صدای آن بهتر یا بدتر باشد. ما هنرمندان برای این مسئله ارزشی عاطفی قائل هستیم؛ اما واقعیت این است که مخاطب ما، نحوه تراش و ساخت ساز را در موسیقی احساس نخواهد کرد. سازهای دستساز همیشه گرانتر هستند؛ فارغ از اینکه در کجا ساخته شده باشند. به عقیده ما، اگر دو گیتار الکتریک از چوب، اجزای الکترونیک و سختافزار مشابه برخوردار باشند، صدای آنها ۹۹.۹ درصد به هم شباهت خواهد داشت؛ حتی اگر یکی با دست و دیگری با ماشین CNC تراشیده شده باشد.
در اصل، این ماشین CNC است که بخشی از بار مقرونبهصرفه کردن گیتار را به دوش میکشد. این دستگاهها توسط کامپیوتر کنترل میشوند و بدنه ساز را از چوب میتراشند. استفاده از سیانسی نیاز به وجود یک استادکار برای تراش ساز را از بین میبرد و میتواند در ۲۴ ساعت شبانهروز کار کند؛ در نتیجه، هزینه تولید گیتار، کاهش و سرعت تولید، افزایش مییابد. اگر کارکنان کارخانه برای نگهداری از دستگاه و کنترل کیفیت حاضر باشند، عملکرد این دستگاه همیشه از انسان قابل اطمینانتر خواهد بود. بهعلاوه، دقت و ثبات این دستگاهها بهطرز خارقالعادهای بالاست و به همین دلیل، گیتارهای تولید انبوه امروزی، ضریب خطای بسیار پایینتری از نمونههای مشابه خود در دهههای قبل دارند.
شهرت و اعتبار برند
مردم همیشه حاضرند هزینه بیشتری را برای دیدن نام یک تولیدکننده بر روی سردسته ساز بپردازند. به هر حال، سابقهای درخشان و قابل اتکا در پشت نام این شرکتها نهفته است که به خریدار حس اطمینان بیشتری میدهد. اما روی دیگر این سکه این است که نامهای شناختهشدهای مانند گیبسون، فندر (Fender) و ایاسپی (ESP)، هرگز قیمت سازهای خود را از یک حد معین پایینتر نخواهند آورد. بهعنوان مثال، دو شرکت گیبسون و فندر، برندهای اپیفون (Epiphone) و اسکوایر (Squier) را زیرمجموعه خود قرار دادند تا از طریق آنها، گیتارهای مقرونبهصرفه را تولید و به بازار عرضه کنند. برندهای زیرمجموعه باعث میشوند تا ارزش نام برند اصلی در نظر خریدار حفظ شود. البته این مقوله بیشتر مربوط به بازاریابی و تحلیل بازار است تا تولید ساز؛ اما کماکان نقش مهمی در تعیین قیمت گیتار ایفا میکند. منظور ما از ذکر این موارد این است که قیمت یک گیتار، به شهرت برند سازنده آن نیز بستگی دارد و اگر دوست دارید گیتاری با یک برند بسیار مشهور و تاریخساز تهیه کنید، باید هزینه بیشتری بپردازید.
سخن آخر
در این مقاله میخواستیم پیش از هر چیز، با مهمترین مواردی که بر قیمت گیتار الکتریک تأثیر میگذارند، آشنا شویم و پس از آن نشان دهیم که در هنگام خرید گیتار باید به نکاتی غیر از برند تولیدکننده و کشور محل تولید توجه کنید. امروزه سازهای مقرونبهصرفه بسیار باکیفیتی توسط شرکتهایی چون اسکوایر، اپیفون، شکتر (Schecter)، التیدی (LTD)، وینتج (Vintage)، آیبانز (Ibanez) و یاماها (Yamaha) تولید میشوند که بعضاً از نمونههای بسیار گرانقیمتتر نیز عملکرد و حس بهتری دارند. البته شکی نیست که بسیاری از گیتارهای گران قیمت بهتر از گیتارهای مقرونبهصرفه هستند؛ اما در هر صورت، مصرفکننده باید بداند که چرا یک گیتار بهتر یا بدتر از دیگری است و با آگاهی کامل اقدام به انتخاب و خرید گیتار کند. در غیر این صورت ممکن است بودجه ارزشمند خود را صرف مواردی کند که لزوماً تأثیری بر کیفیت ساز نمیگذارند.