علت وجود خون در شیر مادر | علت خونی شدن شیر مادر
خون در شیر مادر در برخی مواقع ممکن است نگرانی هایی را برای شما به وجود آورد علت وجود خون در شیر مادر را در ادامه بررسی خواهیم کرد و در پایان علت خونی شدن شیر مادر و راه درمان آن بیان خواهد شد.
علت وجود خون در شیر مادر
خون در شیر مادر وجود مقدار کمی خون در روز‌های اول شیردهی به دلیل بروز تغییرات در پستان‌ها، بسیار شایع است. این مقدار خون اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرد. اما در صورتی که مادر شیرش را بدوشد یا نوزاد شیر را بیرون بریزد (تف کند) تغییر رنگ شیر مورد توجه قرار می‌گیرد. شیر مادر ممکن است به رنگ قرمز، صورتی، سیاه، سبز زیتونی یا قهوه‌ای شکلاتی دیده شود. هم چنین شیر مادر و آغوز ممکن است در رنگ‌های مختلفی از جمله آبی، سبز، قهوه ای، زرد، طلایی و بی رنگ دیده شوند. اگر در شیر به مقدار قابل توجهی خون وجود داشته باشد، ممکن است مدفوع نوزاد به رنگ سیاه درآید. در صورت ادامه خونریزی بایستی به پزشک مراجعه شود.
سینههای مادران چند روز اول بعد از زایمان، ممکن است دردناک و سنگین شود. این اتفاق معمولاً در بین مادران شایع است، اما همۀ زنان لزوماً آن را تجربه نمی‌کنند. سینۀ برخی مادران فقط کمی سفت می‌شود و سینههای برخی دیگر به شکل حیرت‌انگیزی بزرگ و سفت خواهد شد. در این مطلب می‌توانید با خونی شدن شیر مادر، عوامل افزایش‌دهندۀ وجود خون در شیر مادر، پیشگیری از خونی شدن شیر مادران، برطرف کردن خون در شیر مادر و موارد نیازمند مراجعه به پزشک برای رفع این مشکل آشنا شوید.
علت خونی شدن شیر مادر
سندروم مجرا‌های آسیب دیده “Rusty pipe syndrome” هنگامی که کانال‌ها و سلول‌های تولید شیر پس از زایمان رشد می‌کنند و کشیده می‌شوند.
نوک پستان زخم شده یا آسیب دیده که هنگام مکیدن نوزاد خونریزی می‌کند.
مویرگ‌های آسیب دیده در پستان به علت انقباض یا فشار آمدن زیاد.
پاپیلومای داخل مجرا؛ رشد یک توده کوچک خوش خیم در مجرای شیر که موجب خونریزی می‌شود.
تغییرات فیبروکیستیک (تود‌های پستانی)
اگر چه این دلایل معمولا مشکلی جدی نیست، اما همواره توصیه می‌شود که در صورت مشاهده خون در شیر مادر، پزشک خود را مطلع سازید. در موارد نادر، خروج خون از نوک پستان نشانه‌ای از سرطان پستان است.
خونی شدن شیر مادر به دلیل سندرم مجرا‌های آسیب دیده
اگر خونریزی به مقدار کم و در هفته یا روز‌های اول پس از تولد نوزاد در شیر مادر دیده شود، دلیل آن سندروم مجرا‌های آسیب دیده است. با افزایش جریان خون پستان و رشد سریع بافت غدد لنفاوی، مقدار کمی خون از بافت‌های آسیب دیده خارج می‌شود. شیردهی در این حالت مشکلی برای نوزاد ایجاد نمی‌کند. معمولا خونریزی ظرف ۷ تا ۱۰ روز پس از تولد نوزاد قطع می‌شود.
اگر خونریزی پس از یک هفته همچنان ادامه یافت یا شدت آن بیشتر شد، همچنان تغذیه با شیر مادر را ادامه دهید، اما شرایط را با پزشک در میان بگذارید.
وجود خون در شیر مادر به دلیل زخم شدن نوک پستان
اگر علت وجود خون در شیر، نوک پستان زخم شده یا آسیب دیده مادر باشد، بایستی علت بروز زخم و آسیب را پیدا کنید تا مشکل برطرف شود. بهتر است با یک مشاور شیردهی ملاقات کنید و شیوه پستان به دهان گرفتن نوزاد را بررسی کنید.
آسیب دیدگی مویرگ باعث خونی شدن شیر مادر
آسیب پستان از طریق فشردن زیاد برای دوشیدن شیر و یا استفاده از پمپ شیردهی با خلاء بسیار بالا موجب خونریزی از مویرگ‌های آسیب دیده (رگ‌های خونی کوچک) می‌شود؛ زیرا آنها بسیار حساس هستند.
خونی شدن شیر مادر به دلیل پاپیلومای داخل مجرا
پاپیلومای داخل مجرا، یک توده کوچک در مجرای شیر نزدیک نوک پستان است. این توده‌ها معمولا غیر سرطانی و بدون درد هستند. اما باعث خونریزی در مجرای شیر می‌شوند. رایج‌ترین دلیل وجود خون در شیر مادر پاپیلومای داخل مجرا است. اگر نوزاد بتواند خون موجود در شیر مادر را تحمل کند، می‌توان شیردهی را ادامه داد؛ اما اگر نوزاد نتواند وجود خون را تحمل کند و مدام آن را بیرون بریزد، بایستی مادر پستان آسیب دیده را به قدری بدوشد تا دیگر اثری از خون در شیر نباشد. این فرایند معمولا ۳-۷ روز طول می‌کشد.
خون در شیر مادر به دلیل تغییرات فیبروکیستیک
تغییرات فیبروکیستیک نامی است که برای گروهی از نشانه‌ها در بافت پستان شامل درد، وجود توده‌های جامد و کیست‌ها در پستان استفاده می‌شود. در کتاب “تغذیه با شیر مادر: راهنمای تغذیه سالم” در این مورد نوشته شده: “تغییرات فیبروکیستیک موجب تخلیه خون از نوک پستان در دوران بارداری و شیردهی می‌شود. این موضوع مانع از شیردهی با شیر مادر نمی‌شود. اما به علت مقدار خون نسبتا زیاد در شیر مادر باعث استفراغ نوزاد خواهد شد.”
شیر مادر همراه با خون
گاهی اوقات ممکن است پس از شیر دادن به نوزاد یا بعد از اینکه نوزاد اندکی از شیر را بیرون ریخت، متوجه شوید که شیر اندکی قرمز یا صورتی یا قهوه‌ای رنگ است. به طور طبیعی شما نگران می‌شوید که خون از کجا آمده است؟ آیا از نوک پستان همراه با شیر بیرون آمده، و یا از دهان نوزاد خارج شده است؟ اگر شیر شما آغشته به خون باشد، آیا به نوزاد آسیب می‌رساند؟
آیا وجود خون در شیر مادر مانع از شیردهی نوزاد می‌شود؟
جک نیومن، متخصص اطفال و تغذیه با شیر مادر در کانادا می‌گوید: اگر چه خون باعث می‌شود که کودک بیشتر شیر را تف کند، اما تغذیه با شیر مادر می‌تواند ادامه پیدا کند. او توضیح می‌دهد: اگر وجود خون به دلیل زخم نوک پستان باشد، بهتر است شیردهی متوقف شود، تا مادر درد و ناراحتی کمتری حس کند و زخم بهبود یابد. اما در دیگر موارد، دلیلی برای قطع شیردهی وجود ندارد.
نانسی مورباچر مشاور تغذیه با شیر مادر نیز موافق است که منعی برای تغذیه با شیر مادر ایجاد نمی‌کند و شیردهی را می‌توان ادامه داد، بدون اینکه خطری نوزاد را تهدید کند.
اگر حجم خون در شیر مادر زیاد باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر نوزاد خون زیادی همراه با شیر خورده باشد، مدفوع او به رنگ تیره در می‌آید و در استفراغ او خون دیده می‌شود. تجمع خون در معده نوزاد، ممکن است موجب تشکیل یک توده بزرگ شود، در این موارد حتما به پزشک مراجعه کنید.
آیا ممکن است خون موجود در استفراغ نوزاد، متعلق به نوزاد باشد؟
پزشک قادر است تعیین کند که آیا خون از کودک یا پستان مادر است. او با بررسی خون بیرون ریخته شده، تشخیص می‌دهد که هموگلوبین موجود در آن برای یک شخص بالغ یا یک نوزاد است.
پرخون شدن یا احتقان پستان
تولید شیر بیشتر بین روز سوم یا چهارم پس از زایمان باعث سنگین‌تر و بزرگ‌تر شدن و دردناکی سینههای مادران می‌شود که اتفاقی طبیعی است. بخشی از پر بودن سینه‌ها نیز ناشی از خون اضافی و مایعات لنف در بافت سینه است که معمولاً در دو تا سه هفتۀ اول بعد از زایمان کاهش می‌یابد و سینه‌ها نرم‌تر می‌شود، حتی زمانی که پر از شیر است. اما اگر سینههای شما سفت، متورم، ضربان‌دار، ناصاف و گره‌دار یا به شکل ناراحت‌کننده‌ای پر یا دردناک است، شما احتمالاً دچار احتقان سینه یا همان پرخون شدن سینه‌ها شده‌اید. این ورم می‌تواند تا زیر بغلتان نیز پیشروی کند و ممکن است باعث ایجاد کمی تب شود.
برای رفع این مشکل، لازم است حتماً شیردهی کنید. پرخون شدن درمان‌نشده می‌تواند منجر به تولید شیر کم، انسداد مجاری شیر و عفونت یا ماستیت پستان شود، بنابراین ضروری است که از همان ابتدا به دفعات زیاد شیردهی کنید. در صورت امکان، در ساعت اول یا دوم بعد از تولد نوزاد به او شیر بدهید و از همان زمان هم شیردهی را به شکل مرتب ادامه دهید. همچنین منتظر دیدن نشانه‌های گرسنگی در کودک مانند مکیدن دست یا شست خود و بی‌قراری باشید. برای یک نوزاد تازه متولدشده، برنامۀ شیردهی تعیین نکنید و برای شیر دادن به نوزاد منتظر صدای گریۀ او نمانید و زودتر اقدام کنید.
عوامل افزایش‌دهندۀ احتقان پستان
مادرانی که در چند روز اول بعد از تولد نوزاد، قادر به شیردهی مکرر نباشند و سینههای آنها کاملاً خالی نشود، ممکن است دچار این عارضه شوند. با این که ممکن است بدن شما بعد از زایمان، فقط حجم کوچکی از شیر تولید کند، اما خالی شدن همان مقدار نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. برخی از زنان به دلیل توجه نکردن به چگونگی شیر دادن، دچار ورم و پرخونی سینه‌ها می‌شوند. همچنین اگر مجاری شیر شما مسدود شده باشد هم ممکن است دچار احتقان سینه شوید.
اگر عمل جراحی بزرگ کردن سینه داشته‌اید و ایمپلنت‌ها به قدری جا اشغال می‌کند که فضای کافی در داخل سینه برای خون، لنف و شیر افزایش‌یافته وجود ندارد، ممکن است انسداد مجاری شیر را تجربه کنید. همچنین اگر زیاد سوتین‌های تنگ بپوشید، ممکن است دچار انسداد مجاری شیر شوید که تمام اینها ممکن است منجر به احتقان سینه شود.
پیشگیری از احتقان پستان
همۀ زنان پس از زایمان احتقان پستان را تجربه نمی‌کنند. سینۀ برخی زنان تنها کمی پر می‌شود، اما سینههای برخی دیگر خیلی بزرگ و سفت می‌شود. کارهایی که می‌توانید برای کاهش احتمال پرخون شدن سینههای خود انجام دهید شامل موارد زیر است:
شیردهی در دو ساعت اول پس از زایمان: در صورت نبود مشکل، دو ساعت پس از زایمان به نوزاد خود شیر بدهید. تیم پزشکی زایمان در انجام این کار به شما کمک می‌کند.
شیردهی مکرر؛ بین هشت تا ۱۲ بار در روز: بعد از ۲۴ ساعت اول پس از زایمان، لازم است در طول روز اول نیز برای شیردهی تلاش کنید، اما ممکن است که کودک هشت وعده شیر نخواهد. به علائم گرسنگی نوزاد دقت و توجه کنید. برای تشویق نوزاد به شیر خوردن، او را بغل کنید و پوست خود را با پوست او در تماس قرار دهید. اگر بیش از سه ساعت از شروع آخرین وعدۀ تغذیه گذشته است نیز، می‌توانید نوزادتان را برای شیر خوردن بیدار کنید.
شیر خوردن کامل از یک سینه: قبل از تعویض سینۀ شیردهی، اجازه دهید کودک شما شیر خوردن از یک سینه را تمام کند. این کار معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول خواهد کشید. اگر مدت شیر خوردن کودک شما کمتر از ۱۰ دقیقه باشد، بهتر است با پزشکتان صحبت کنید. او ممکن است توصیه کند تا زمانی که مدت شیر خوردن نوزاد بیشتر می‌شود، سینۀ دیگرتان را پمپ کنید. گاهی نیز ممکن است کودک شما فقط از یکی از سینههای شما شیر بخورد. اگر این اتفاق افتاد، وعدۀ شیردهی بعدی را با سینۀ پر شروع کنید.
پرهیز از شیشه‌شیر و پستانک: در ماه اول تولد نوزاد، از دادن شیشه‌شیر یا پستانک به نوزاد خودداری کنید، مگر این که یک دلیل پزشکی برای انجام این کار وجود داشته باشد. عضلاتی که برای مکیدن شیشه‌شیر یا پستانک استفاده می‌شود با عضلات مورد استفاده برای مکیدن سینه فرق دارد و ممکن است کودک شما بعد از یادگیری چگونگی شیر خوردن از یک شیشه‌شیر، در شیر خوردن از سینه مشکل پیدا کند یا با ترجیح سرشیشه به سینۀ مادر مواجه شوید.
دوشیدن مناسب شیر: اگر پزشک توصیه کرده است که علاوه بر شیردهی، شیرتان را نیز بدوشید، لازم است دوشیدن شیر خود را یاد بگیرید و با شرایط نگهداری شیر مادر آشنا شوید. اگر هم از شیر خشک استفاده می‌کنید، هر بار که به نوزاد شیر خشک می‌دهید، شیر خود را نیز با دست یا شیردوش بدوشید. اگر یک وعدۀ تغذیه جا افتاده است یا کودک شما خوب شیر نمی‌خورد نیز می‌توانید سینۀ خود را بدوشید.
راهکارهایی برای برطرف کردن احتقان پستان
پرخونی و ورم سینه در بیشتر مادران به سرعت از بین می‌رود. اگر به خوبی شیردهی می‌کنید یا حداقل هر دو تا سه ساعت یک بار سینۀ خود را با دوشیدن شیر خالی می‌کنید، می‌توانید انتظار داشته باشید که بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت، ناراحتی‌تان تسکین یابد. هنگامی که ورم رفع می‌شود، سینههای شما نرم‌تر می‌شود، اگرچه هنوز هم پر از شیر خواهد بود. اگر نوزاد را با شیر خود تغذیه نمی‌کنید، ورم ابتدا بدتر خواهد شد و بعد شروع به بهبود می‌کند. همین‌طور حتی اگر شما نوزاد را با شیر خود تغذیه نمی‌کنید، ممکن است لازم باشد برای کاهش فشار روی سینه و به حداقل رساندن خطر ابتلا به عفونت پستان یا ماستیت، شیر سینه‌ها را بدوشید. به‌طورکلی انجام اقداماتی برای کاهش فشار، به رفع سریع‌تر پرخون شدن سینه کمک خواهد کرد. راه‌های راحت‌تر شدن شیردهی و کاهش ورم شامل موارد زیر است:
سینه را به شکلی متناسب گرم کنید: قبل از شیردهی، یک کمپرس گرم را برای چند دقیقه روی سینههای خود بگذارید تا جریان شیر را روان کند. بیشتر از سه دقیقه، سینه را در مجاورت گرما قرار ندهید، زیرا گرمای بیش از حد می‌تواند ورم را افزایش دهد و خروج شیر را سخت‌تر کند. شما همچنین می‌توانید یک دوش آب گرم کوتاه بگیرید. اگر سینۀ شما به قدری ورم کرده است که شیر اصلاً خارج نمی‌شود، از کمپرس گرم استفاده نکنید.
به طور مرتب شیردهی کنید: فاصلۀ بین وعده‌های شیردهی نباید بیشتر از دو تا سه ساعت باشد. اگر سینه‌هایتان به قدری پر است که شما را آزار می‌دهد، ممکن است دچار پری بیش از حد مجاری شیر باشید. برای تسکین ناراحتی، می‌توانید کمی از شیرتان را با دست بدوشید. دوشیدن شیر ممکن است در ابتدا برای برخی مادران ناراحت‌کننده و دردناک باشد، اما وقتی مقداری از شیر خارج شود، سینههای شما احتمالاً کمتر دردناک خواهد بود.
سینه را به آرامی ماساژ دهید: هنگامی که کودک شما در حال شیر خوردن از یک سینه است، به آرامی همان سینه را ماساژ دهید. این کار جریان شیر را بیشتر می‌کند و مقداری از سفتی و ناراحتی سینه را رفع خواهد کرد. ماساژ گردن و پشت نیز به شما در برطرف کردن این مشکل کمک می‌کند.
مقداری از شیرتان را با دست بدوشید: وقتی کودک شما برای چفت کردن سینه در دهان مشکل دارد، مقداری از شیر را با دستتان بدوشید یا ابتدا سینه را با شیردوش و سپس با دست بدوشید تا زمانی که هالۀ تیرۀ اطراف سینه نرم‌تر شود. برخلاف پمپ کردن سینه، دوشیدن دستی سینه، این هاله را نرم می‌کند و انعطاف کافی برای چفت شدن در دهان نوزاد را فراهم خواهد کرد.
از دوشیدن نامتناسب شیر خودداری کنید: اگر حداقل هر دو تا سه ساعت یک بار به نوزاد شیر می‌دهید و شیردهی خوب پیش می‌رود، از دوشیدن شیر پرهیز کنید، مگر این که نیاز به نرم کردن سینه داشته باشید و تنها با سرعت کم و برای چند دقیقه سینه را بدوشید تا باعث تولید شیر بیشتری در سینه نشود. دوشیدن بیش از حد شیر می‌تواند به تولید بیش از حد شیر و طولانی شدن ورم منجر شود.
از کمپرس سرد استفاده کنید: برای تسکین درد و کمک به کاهش ورم و تخفیف پرخون شدن سینه‌ها، کمپرس سرد را قبل یا بعد از شیردهی و برای حدود ۱۰ دقیقه روی سینه انجام دهید. می‌توانید از یخ خردشده در یک کیسۀ پلاستیکی یا یک کیسۀ سبزی در فریزر که در یک پارچۀ نازک پیچیده شده است برای این کار استفاده کنید.
سوتین‌های شیردهی بپوشید: بسیاری از سوتین‌های شیردهی استاندارد برای کمک به بهبود این مشکل مفید است، حتی می‌توانید هنگام خواب هم این سوتین‌ها را بپوشید. بهتر است مطمئن شوید که اندازۀ آن متناسب شماست و سیم یا فنری ندارد. سیم زیر کاسۀ سوتین می‌تواند باعث تنگی، انقباض و مسدود شدن مجاری شیر شود.
می‌توانید برخی از مسکن‌ها را مصرف کنید: برای از بین بردن ناراحتی یا درد، می‌توانید از ایبوپروفن یا استامینوفن معمولی استفاده کنید. این داروها معمولاً برای مصرف در حین شیردهی بی‌خطر تلقی می‌شود، با این وجود نظر پزشکتان را نیز بپرسید و یادتان باشد آسپرین مصرف نکنید.
از بطری گرم استفاده کنید: اگر در نوک سینه دچار احتقان شده‌اید، می‌توانید از روشی که روش بطری گرم نام دارد استفاده کنید. برای انجام این کار، یک بطری دهان گشاد را از آب داغ پر کنید. پس از چند دقیقه که بطری کاملاً داغ شد، آب آن را خالی کنید و دهانۀ بطری را در آب سرد فرو کنید تا خنک شود. بعد دهانۀ آن را روی هالۀ رنگی اطراف نوک سینه بگذارید و چند دقیقه نگه دارید. بطری با سرد شدن، نوك پستان را مثل یک مکنده به داخل می‌کشد و به این ترتیب به جریان یافتن شیر کمک می‌کند. همچنین گذاشتن دو انگشت در بالا و پایین نوك پستان و آرام فشار آوردن روی آن برای چند ثانیه، در کاهش احتقان نوك پستان مؤثر است.
مراجعه به پزشک برای خونی شدن شیر
گاهی این ورم و احتقان پستان می‌تواند تا ۱۰ روز طول بکشد و بعد شروع به از بین رفتن کند. اما اگر علائمی شبیه سرماخوردگی دارید یا تبی که به ۳۸ درجه یا بالاتر می‌رسد، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا ممکن است دچار عفونت پستان یا ماستیت شده باشید. پرخون شدن می‌تواند چفت کردن سینه در دهان را برای نوزاد دشوار کند، زیرا سفت بودن آرئولا یا هالۀ رنگی اطراف نوک سینه باعث می‌شود چفت کردن مناسب سینه در دهان نوزاد مشکل شود و همین اتفاق به دردناک شدن نوک سینه‌ها و تولید نامناسب شیر منجر شود. احتقان سینه‌ها همچنین می‌تواند باعث عارضه‌های جدی دیگری شود، پس به‌طورکلی در صورت وجود موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
اگر سینههای شما بسیار سفت و دردناک است.
اگر تبی بالاتر از ۳۸ درجه دارید.
اگر کودکتان در شیر خوردن از سینه مشکل دارد.
دلایل وجود خون در شیر مادر
وجود خون در شیر مادر به مقدار اندک، برای نوزاد مضر نیست و یک اتفاق معمول در هفته‌های اول پس از تولد نوزاد است.
دلایل وجود خون در شیر مادر عبارتند از: سندرم مجرا‌های آسیب دیده، نوک پستان زخم شده یا آسیب دیده، مویرگ‌های آسیب دیده در پستان و یا پاپیلوم داخل مجرا.
هر گونه خونریزی در شیر مادر را که بیش از ۱۰ روز از تولد نوزاد ادامه می‌یابد، بایستی با پزشک در میان گذاشت، اما در بیشتر موارد تغذیه با شیر مادر می‌تواند ادامه یابد.
