مطالبه مهریه با نرخ امروز
مهریه یا صداق از جمله مسائلی است که به عنوان یک جنبه مهم از مراسم عقد و ازدواج مطرح میشود. مهریه به عنوان یک پرداخت مالی یا هبهای که طرف عقد که معمولا شوهر است به همسر خود ارائه میدهد تعریف میشود.
در این مفهوم مهریه نشانگر تعهدات مالی و اقتصادی شوهر نسبت به همسر است و به عنوان یک نشانه از تعهد و مسئولیت ازدواجی در نظام حقوقی بسیاری از جوامع به کار میرود.
مهریه چیست؟
مهریه مالی است که مرد به هنگام ازدواج برای پرداخت به زن بر عهده میگیرد. مهریه حق زن است و او میتواند بلافاصله پس از عقد آن را مطالبه کند این حق پس از فوت زن به ورثه او میرسد و آنان میتوانند آن را از مرد مطالبه کنند. مهریه به معنای کالایی است که در هنگام نکاح بر عهدۀ شوهر قرار میگیرد و در اصطلاح حقوقی نیز مهر یا صداق مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک آن میگردد و مرد ملزم به پرداخت آن به زن میشود.
زن میتواند پس از عقد مهریه خود را مطالبه کند. مهریه در صورت فوت زن به ورثه او منتقل میشود و آنان میتوانند آن را از مرد مطالبه کنند. مهریه در صورت طلاق زن به عنوان نوعی جبران خسارت به او پرداخت میشود.
مهریه در جوامع مختلف دارای مفهومها و اشکال متفاوتی است. در برخی جوامع مهریه به عنوان نوعی تضمین برای حفظ حقوق زن در خانواده تلقی میشود.
در برخی دیگر مهریه به عنوان نوعی هدیه یا نشانه ارزش زن در نظر گرفته میشود. در برخی جوامع نیز مهریه به عنوان نوعی معامله بین زن و مرد تلقی میشود.
مهریه دارای اهمیت زیادی است و به عنوان یکی از ارکان عقد نکاح محسوب میشود. مهریه به عنوان نوعی جبران خسارت برای زن در نظر گرفته میشود و در صورت طلاق زن، به عنوان نوعی پشتوانه مالی برای او محسوب میشود.
انواع مهریه در قانون
عندالمطالبه
مهریه عندالمطالبه مهری است که زن میتواند بلافاصله پس از عقد آن را از مرد مطالبه کند. این نوع مهریه رایجترین نوع مهریه است. برای مثال اگر در عقدنامه مهریه به صورت ۱۱۴ سکه تمام بهار آزادی تعیین شده باشد زن میتواند بلافاصله پس از عقد آن را از مرد مطالبه کند.
عندالاستطاعه
مهریه عندالاستطاعه مهری است که زن میتواند در صورتی که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد آن را مطالبه کند. این نوع مهریه کمتر از مهریه عندالمطالبه است.
برای مثال اگر در عقدنامه مهریه به صورت عندالاستطاعه تعیین شده باشد زن میتواند در صورتی که مرد توانایی مالی داشته باشد مهریه خود را مطالبه کند.
مهریه المسمی
مهریه المسمی مهری است که در عقدنامه به صورت مشخص تعیین میشود. این نوع مهریه رایجترین نوع مهریه در ایران است. مهریه المسمی میتواند هر مالی باشد که ارزش مالی داشته باشد، مانند طلا، سکه، پول، ملک، خودرو، لوازم منزل و غیره.
مهریه المثل
مهریه المثل مهری است که در عرف و جامعه به عنوان مهریه معمول است. این نوع مهریه در صورتی به زن تعلق میگیرد که در عقدنامه مهریه تعیین نشده باشد یا مهریه تعیین شده مجهول یا غیر قابل پرداخت باشد.
تعیین مهرالمثل بر عهده دادگاه است و دادگاه با توجه به وضعیت زن مانند سن، تحصیلات، زیبایی، موقعیت اجتماعی و اقتصادی مهرالمثل را تعیین میکند.
مهریه المتعه
مهریه المتعه مهری است که در صورت طلاق زن به عنوان نوعی جبران خسارت به او پرداخت میشود. مهریه المتعه در نکاح دائم تعلق میگیرد اما در نکاح منقطع تعلق نمیگیرد. تعیین مهریه المتعه بر عهده دادگاه است و دادگاه با توجه به وضعیت زن و مرد مهریه المتعه را تعیین میکند.
تفاوت مهریه المسمی و مهریه المثل
تفاوت اصلی مهریه المسمی و مهریه المثل در این است که مهریه المسمی در عقدنامه مشخص میشود اما مهریه المثل در صورت عدم تعیین مهریه در عقدنامه یا مجهول یا غیر قابل پرداخت بودن مهریه تعیین شده به زن تعلق میگیرد.
تفاوت مهریه المتعه و مهریه المسمی و المثل
تفاوت اصلی مهریه المتعه با مهریه المسمی و المثل در این است که مهریه المتعه در صورت طلاق زن به او تعلق میگیرد اما مهریه المسمی و المثل در هر صورت به زن تعلق میگیرد حتی اگر زن طلاق نگیرد.
تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه
تفاوت اصلی مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در این است که زن در مهریه عندالمطالبه میتواند بلافاصله پس از عقد مهریه خود را مطالبه کند اما در مهریه عندالاستطاعه زن میتواند در صورتی که مرد توانایی مالی داشته باشد مهریه خود را مطالبه کند.
نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز
در قانون مهریه در صورت مطالبه زن باید به نرخ روز پرداخت شود. نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز به شرح زیر است:
1. ابتدا باید شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال مطالبه مهریه را از شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال ازدواج محاسبه کرد.
2. سپس باید مهریه مندرج در عقدنامه را در عدد حاصل از تقسیم شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال مطالبه مهریه بر شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال ازدواج ضرب کرد.
3. حاصل ضرب مذکور مهریه به نرخ روز است. برای مثال اگر مهریه زن در سال 1390 یک سکه تمام بهار آزادی تعیین شده باشد و زن در سال 1404 مهریه خود را مطالبه کند باید شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال 1404 را از شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال 1390 محاسبه کند.
شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال 1404، 3.8188 است. شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال 1390، 100 است.
پس از محاسبه شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال مطالبه مهریه باید مهریه مندرج در عقدنامه را در عدد حاصل از تقسیم شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال مطالبه مهریه بر شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال ازدواج ضرب کرد.
عدد حاصل از تقسیم شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال 1404 بر شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در سال 1390 ، 3.8188 است.
پس از ضرب یک سکه تمام بهار آزادی در عدد 3.8188 ، مهریه به نرخ روز به دست میآید. بنابراین مهریه زن در سال 1404 معادل 3.8188 سکه تمام بهار آزادی است.
در صورتی که مهریه زن به صورت غیرنقدی باشد مانند ملک، خودرو، لوازم منزل و غیره باید ارزش آن به نرخ روز محاسبه شود. برای محاسبه ارزش مهریه غیرنقدی به نرخ روز باید از نظریه کارشناسی استفاده کرد.
مهریه قابل مطالبه
مهریه قابل مطالبه مهریهای است که زن میتواند آن را از مرد مطالبه کند. مهریه قابل مطالبه با تصریح مشاوره حقوقی دارای شرایطی است که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
• وجود عقد نکاح
مهریه تنها در صورتی قابل مطالبه است که عقد نکاح بین زن و مرد منعقد شده باشد.
• معین بودن مهریه
مهریه باید به صورت مشخص تعیین شده باشد. مهریهای که به صورت کلی تعیین شده باشد، قابل مطالبه نیست.
• پرداخت نشدن مهریه
اگر مهریه پرداخت شده باشد زن نمیتواند آن را مطالبه کند.
• عدم سقوط مهریه
مهریه ممکن است به دلایلی مانند طلاق خلع، طلاق توافقی با شرط عدم مطالبه مهریه و بذل مهریه توسط زن سقوط کند. در این صورت زن نمیتواند مهریه را مطالبه کند. در صورتی که مهریه با شرایط فوق مطابقت داشته باشد زن میتواند آن را از مرد مطالبه کند.
محاسبه مهریه در طلاق توافقی
در طلاق توافقی همانطور که از اسمش پیداست زن و مرد با توافق از هم جدا می شوند ، یکدیگر توافق میکنند که از یکدیگر جدا شوند. در این توافق ممکن است زن و مرد در مورد مهریه نیز توافق کنند.
در صورتی که زن و مرد در مورد مهریه توافق کنند باید نحوه پرداخت آن را نیز مشخص کنند. اگر زن و مرد توافق کنند که مهریه به نرخ روز پرداخت شود، باید در متن توافقنامه خود این موضوع را صراحتاً ذکر کنند.
در صورتی که زن و مرد در مورد مهریه توافق نکنند، زن میتواند مهریه خود را به صورت کامل یا بخشی از آن، مطالبه کند.
در این صورت، مهریه باید به نرخ روز محاسبه شود. برای محاسبه مهریه به نرخ روز، باید از شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی استفاده کرد.
شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی را میتوان از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دریافت کرد. اگر مهریه غیرنقدی باشد باید ارزش آن به نرخ روز محاسبه شود. برای محاسبه ارزش مهریه غیرنقدی به نرخ روز، باید از نظریه کارشناسی استفاده کرد.
عدم تمکین و مهریه
مهریه یکی از حقوق زن در ازدواج است که مرد ملزم به پرداخت آن به زن است. عدم تمکین زن از مرد یکی از مواردی است که میتواند بر میزان مهریه زن تاثیر بگذارد.
عدم تمکین
عدم تمکین به معنای عدم اطاعت زن از مرد در وظایف زناشویی است. وظایف زناشویی زن در قانون به شرح زیر بیان شده است:
• تمکین عام: زن باید در منزلی که شوهر تعیین میکند، سکونت داشته باشد و از او اطاعت کند.
• تمکین خاص: زن باید در روابط زناشویی با شوهر، با او همکاری کند.
در صورتی که زن از مرد تمکین نکند مرد میتواند با طرح دادخواست الزام به تمکین، زن را ملزم به تمکین کند. در صورتی که زن همچنان از تمکین خودداری کند، مرد میتواند با طرح دادخواست طلاق به علت عدم تمکین، از دادگاه تقاضای طلاق کند.
در صورتی که زن از مرد تمکین نکند مرد میتواند بخشی از مهریه زن را به عنوان خسارت عدم تمکین از او کسر کند. میزان مهریهای که مرد میتواند به عنوان خسارت عدم تمکین از زن کسر کند، با توجه به شرایط زن و مرد، توسط دادگاه تعیین میشود.
نکات مهم
• عدم تمکین زن تنها در صورتی میتواند منجر به کسر مهریه شود که زن از مرد تمکین عام داشته باشد.
• در صورتی که زن از مرد تمکین خاص نداشته باشد، مرد نمیتواند مهریه زن را کسر کند.
• میزان مهریهای که مرد میتواند به عنوان خسارت عدم تمکین از زن کسر کند، با توجه به شرایط زن و مرد، توسط دادگاه تعیین میشود.
نمونه حکم
در یک نمونه حکم دادگاه با توجه به اینکه زن از مرد تمکین نکرده است حکم به کسر یک سوم مهریه زن از او داده است.
در این حکم دادگاه اعلام کرده است که میزان مهریه زن ۱۴ سکه تمام بهار آزادی است و با توجه به عدم تمکین زن یک سوم مهریه زن یعنی ۴ سکه تمام بهار آزادی از او کسر میشود.
حق حبس و مهریه
مهریه به عنوان یکی از حقوق زن در ازدواج شناخته شده است که مرد ملزم به پرداخت آن به زن است. حق حبس یکی از حقوق زن در نکاح دائم است که به موجب آن زن میتواند تا زمانی که مهریه خود را دریافت نکرده است از تمکین از مرد خودداری کند.
حق حبس که به موجب آن زن میتواند تا زمانی که مهریه خود را دریافت نکرده است، از تمکین از مرد خودداری کند. تمکین، به معنای اطاعت زن از مرد در وظایف زناشویی است.
شرایط اعمال حق حبس
حق حبس در صورتی قابل اعمال است که شرایط زیر وجود داشته باشد:
• عقد نکاح دائم بین زن و مرد منعقد شده باشد.
• مهریه زن حال باشد.
• مهریه زن به مرد تسلیم نشده باشد.
آثار حق حبس
• زن میتواند تا زمانی که مهریه خود را دریافت نکرده است از تمکین از مرد خودداری کند.
• مرد نمیتواند زن را طلاق دهد.
• مرد نمیتواند زن را به عنوان زن دوم یا سوم یا چهارم خود بگیرد.
سقوط حق حبس
حق حبس در صورتی سقوط میکند که شرایط زیر وجود داشته باشد:
• زن از مرد تمکین کند.
• مهریه زن به مرد تسلیم شود.
• زن طلاق بگیرد.
• زن مرد را طلاق دهد.
مهریه عندالمطالبه و حق حبس
مهریه عندالمطالبه، مهری است که زن میتواند بلافاصله پس از عقد، آن را از مرد مطالبه کند. این نوع مهریه رایجترین نوع مهریه است. حق حبس در مورد مهریه عندالمطالبه نیز قابل اعمال است.
به این معنا که زن میتواند تا زمانی که مهریه عندالمطالبه خود را دریافت نکرده است، از تمکین از مرد خودداری کند.
مهریه عندالاستطاعه و حق حبس
مهریه عندالاستطاعه مهری است که زن میتواند در صورتی که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد آن را مطالبه کند. این نوع مهریه کمتر از مهریه عندالمطالبه است.
حق حبس در مورد مهریه عند الاستطاعه نیز قابل اعمال است اما تنها در صورتی که مرد توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد. به این معنا که اگر مرد توانایی پرداخت مهریه عندالاستطاعه را نداشته باشد زن نمیتواند از حق حبس خود استفاده کند.
نکات مهم
حق حبس یکی از حقوق زن در نکاح دائم است که به موجب آن زن میتواند تا زمانی که مهریه خود را دریافت نکرده است از تمکین از مرد خودداری کند. حق حبس در صورتی قابل اعمال است که شرایط زیر وجود داشته باشد:
• عقد نکاح دائم بین زن و مرد منعقد شده باشد.
• مهریه زن حال باشد.
• مهریه زن به مرد تسلیم نشده باشد.
• حق حبس در مورد مهریه عندالمطالبه و عند الاستطاعه نیز قابل اعمال است اما در مهریه عندالاستطاعه صورتی که مرد توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد.
خیانت و مهریه
مهریه یکی از حقوق زن در ازدواج است که مرد ملزم به پرداخت آن به زن است. خیانت یکی از مواردی است که میتواند بر میزان مهریه زن تأثیر بگذارد.
خیانت، به معنای انجام عمل یا اعمالی است که خلاف وفاداری به همسر است. خیانت میتواند به صورت جسمی یا روحی باشد.
خیانت جسمی، به معنای برقراری رابطه جنسی با شخص دیگری به غیر از همسر است. خیانت روحی به معنای ایجاد رابطه عاطفی با شخص دیگری به غیر از همسر است.
رابطه خیانت با مهریه
در صورتی که مرد به زن خیانت کند زن میتواند با طرح دادخواست الزام به تمکین مرد را ملزم به تمکین کند. در صورتی که مرد همچنان از تمکین خودداری کند، زن میتواند با طرح دادخواست طلاق به علت خیانت، از دادگاه تقاضای طلاق کند.
در صورتی که مرد به زن خیانت کند زن میتواند بخشی از مهریه خود را به عنوان خسارت خیانت از او کسر کند. میزان مهریهای که زن میتواند به عنوان خسارت خیانت از مرد کسر کند با توجه به شرایط زن و مرد، توسط دادگاه تعیین میشود.
نکات مهم
• خیانت تنها در صورتی میتواند منجر به کسر مهریه شود که مرد به زن خیانت جنسی کرده باشد.
• خیانت روحی تنها میتواند منجر به الزام مرد به تمکین یا طلاق شود.
• میزان مهریهای که زن میتواند به عنوان خسارت خیانت از مرد کسر کند با توجه به شرایط زن و مرد توسط دادگاه تعیین میشود.
در یک نمونه حکم دادگاه با توجه به اینکه مرد به زن خیانت جنسی کرده است حکم به کسر یک سوم مهریه زن از او داده است.
در این حکم دادگاه اعلام کرده است که میزان مهریه زن ۱۴ سکه تمام بهار آزادی است و با توجه به خیانت مرد یک سوم مهریه زن یعنی ۴ سکه تمام بهار آزادی از او کسر میشود.
حکم جلب مهریه
حکم جلب مهریه یکی از راههای قانونی برای مطالبه مهریه از مرد است. در صورتی که مرد مهریه زن را نپردازد زن میتواند با طرح دادخواست مهریه در دادگاه، از دادگاه بخواهد که حکم جلب مرد را صادر کند.
در مقالات بنیاد وکلا برای گرفتن حکم جلب مهریه زن باید مدارک زیر را به دادگاه ارائه دهد:
• عقدنامه
• شناسنامه
• کارت ملی
• گواهی عدم تمکین (در صورتی که زن از حق حبس خود استفاده کرده باشد)
پس از ارائه مدارک دادگاه به درخواست زن رسیدگی میکند. در صورتی که دادگاه دلایل زن را برای مطالبه مهریه کافی بداند حکم جلب مرد را صادر میکند. در صورتی که مرد پس از صدور حکم جلب، مهریه زن را پرداخت کند حکم جلب لغو میشود.
اما اگر مرد مهریه زن را پرداخت نکند زن میتواند با مراجعه به اداره اجرای احکام حکم جلب را اجرا کند. اجرای حکم جلب به این معناست که مرد توسط ماموران اداره اجرای احکام دستگیر میشود و تا زمانی که مهریه زن را نپردازد، در بازداشت خواهد ماند.
نکات مهم
حکم جلب مهریه تنها در صورتی صادر میشود که زن بتواند دلایل کافی برای مطالبه مهریه ارائه دهد. اگر مرد مهریه زن را پرداخت کند حکم جلب لغو میشود. اگر مرد مهریه زن را پرداخت نکند زن میتواند با مراجعه به اداره اجرای احکام حکم جلب را اجرا کند.
راههای دیگر مطالبه مهریه
علاوه بر حکم جلب، زن میتواند از راههای دیگری نیز برای مطالبه مهریه از مرد استفاده کند. این راهها عبارتند از:
• طرح دادخواست الزام به پرداخت مهریه
• توقیف اموال مرد
• طلاق
در صورتی که زن با مرد توافق داشته باشد میتواند مهریه خود را به صورت نقدی یا اقساطی دریافت کند. در صورتی که زن با مرد توافق نداشته باشد میتواند با طرح دادخواست مهریه در دادگاه بخواهد که مرد را به پرداخت مهریه ملزم کند.
در صورتی که مرد اموالی داشته باشد که قابل توقیف باشد زن میتواند با طرح دادخواست توقیف اموال مرد را توقیف کند و از محل فروش آنها مهریه خود را دریافت کند.
در صورتی که زن از زندگی با مرد خسته شده باشد و نخواهد با او زندگی کند میتواند با طرح دادخواست طلاق از دادگاه بخواهد که حکم طلاق صادر کند. در صورتی که دادگاه حکم طلاق را صادر کند مرد ملزم به پرداخت مهریه زن خواهد بود.
بخشیدن مهریه
در صورتی که مهریه زن بخشیده شود زن دیگر نمیتواند مهریه خود را مطالبه کند. بنابراین مهریه بخشیده شده در محاسبه مهریه به نرخ روز لحاظ نمیشود.
برای مثال فرض کنید که مهریه زن ۱۴ سکه تمام بهار آزادی است و این مهریه به نرخ روز محاسبه میشود. در صورتی که زن مهریه خود را بخشیده باشد تنها سکههای تمام بهار آزادی که پس از بخشش مهریه خریداری شدهاند در محاسبه مهریه به نرخ روز لحاظ میشوند.
در صورتی که زن مهریه خود را بخشیده باشد میتواند با طرح دادخواست تنفیذ بخشش مهریه از دادگاه بخواهد که بخشش مهریه را تایید کند. در صورتی که دادگاه بخشش مهریه را تایید کند دیگر زن نمیتواند مهریه خود را مطالبه کند.
نکات مهم
• در صورتی که مهریه زن بخشیده شود زن دیگر نمیتواند مهریه خود را مطالبه کند.
• مهریه بخشیده شده در محاسبه مهریه به نرخ روز لحاظ نمیشود.
• زن میتواند با طرح دادخواست تنفیذ بخشش مهریه از دادگاه بخواهد که بخشش مهریه را تأیید کند.
