میوه های استوایی با توجه به تعداد زیاد میوه هایی که در ایران وجود دارد و البته تنوع هایی که دارد، کشور ایران از نظر تنوع میوه هیچگاه از کشور های دیگر عقب نمانده است و علت آن شاید وجود مناطق مختلف آب و هوایی در ایران است. اما تنوع میوه ها به قدری زیاد است، که شاید میوه هایی در دنیا وجود داشته باشد که تا کنون ایرانیان آن ها را ندیده اند. با هم این میوه های زیبا که به نظر هم میرسد که خیلی خوشمزه باشند را میبینیم.
یوه این درخت طوریست که گویی باغبانی خوشذوق برای شگفتزده کردن همسایه ها، آنها را به درخت چسبانده است. ولی واقعاً میوه های درخت جابوتی کابا، به جای شاخهها، بر روی تنه اصلی درخت می رویند؟ نام دیگر این درخت، انگور برزیلی «Jabuticaba»ست. این گیاه، بومی آمریکای جنوبی است و در کشورهایی مانند پاراگوئه، آرژانتین و برزیل میروید. این میوه به رنگ بنفش براق است و می توان آن را مستقیما از درخت چید و مصرف کرد. نگهداری آنها در باغ، به مراقبت زیادی نیاز دارد و سالها طول میکشد تا درخت میوه بدهد ولی وقتی به سن بلوغ برسد به میزان انبوه میوه تولید میکند.
شکوفه ها در محلی رشد می کنند که قرار است ساقه جدیدی از آن خارج شود. خود میوه تا چهار سانتی متر قطر دارد و درون آن چهار هسته بزرگ وجود دارد. این میوه علاوه بر کاربرد غذایی، برای مرطوب کردن پوست و درمان آسم و اسهال نیز کاربرد دارد. اگر لوزههایتان متورم شده باشد، از آن میتوانید برای کاهش و التیام تورم استفاده کنید. با توجه به اینکه چندین ترکیب ضد سرطانی در آن یافت شده است شاید در آینده از آن برای درمان سرطان نیز استفاده شود. عجیب ترین میوه های
میوه میراکل «Miracle fruit» یا میوه جادویی، خاصیت جالبی دارد. پس از خوردن این میوه، چیزهای ترش طعم شیرین به خود میگیرند. اگر به عنوان مثال یک دانه از این میوه را بجوید، حتی لیمو برای شما طعم بسیار شیرینی، مانند آب نبات پیدا میکند. اثر آن یک یا دو ساعت باقی میماند. این میوه یکی از شیرین کنندههای قابل توجه طبیعی بوده و تقریبا در دنیای واقعی به قدر کافی شناخته نشده است. همانطور که از نام آن پیداست، میراکل فروت محتوی میراکولین است، نوعی گلیکوپروتئین که هنگام خوردن میوه جوانههای چشایی را میپوشاند.
میراکل گیاهی کند رشد بوده و ارتفاع آن در مناطق بومی تا ۱۸ فوت و در غیر اینصورت تا ۵ فوت میرسد. گلها گوچک هستند و رنگ آنها سفید میباشد. این میوه دربرگیرندهی یک دانه میباشد. اگرچه میوه شیرین نیست اما هنگامی که گوشت تازه میوه خورده شده و کاملا در دهان احساس شد، اثر قابل توجه آن اتفاق میافتد. مثل خوردن یک لیمو که با میراکل شیرین شده که همان طعم مرکبات را می دهد.
فیجوآ میوهای است که در برزیل به وجود آمده است. این میوه به افتخار گیاهشناس برزیلی، «خوا داسیلوا فیجو» نام گذاری شده است. همانطور که از نام پیداست، این میوه تلفیقی از طعم آناناس و گوآوا دارد. همینطور با نام گواواستین شناخته میشود، فیجوآ میوهی درخت کوچکی به نام فیجوآ سلوویانا است.
این میوهی بیضیشکل، پوستی سبزرنگ و گوشتی دانهای، آبدار و خوشعطر دارد. این میوه به طور متوسط ۳۰ دانهی ریز در هر پالپ دارد. گوشت شیرین ممکن است طعمی مایل به ترش داشته باشد و پوست خام آن معمولا پیش از مصرف جدا و دور انداخته میشود. میوههای رسیده لطیف و حساس هستند و با افتادن از روی درخت ضربه میبینند. بنابراین باید میوهها پیش از اینکه خود از روی درخت بیافتند، چیده شوند.
گیلاس برزیلی«grumichama» نام یک گونه از تیره مورت است. گرومیچاما گونهای در معرض خطر انقراض است. گیلاس برزیلی، درختی کوچک از خانواده Myrtaceae میباشد که بومی نواحی جنوب شرقی برزیل میباشد. این گیاه برای اولین بار در سال ۱۸۲۱ در هاوایی شناخته شد. این درختچه به طور گسترده در مناطق استوایی و نیمه استوایی کاشته میشود.
میوهی این درخت، سیاهرنگ است و طعم و ظاهری مانند گیلاس دارد. برخی از گونههای این درخت، میوهای نارنجیرنگ دارند. میوههای نارس و سبزرنگ بهمرور پس از رسیده شدن به رنگ قرمز و بنفش مایل به سیاه درمیآیند. قطر میوهی گرومیچاما با پوست نازکی که دارد، حدودا ۳ سانتیمتر است. گوشت شیرین و آبدار این میوه به رنگ سفید-قرمز و سه دانه در هسته است. این میوه را میتوان هم بهصورت خام مصرف کرد و هم از آن برای تهیهی ژله، مربا و پای استفاده نمود.
آکی «Ackee» که به نام سیب آکی نیز نامیده میشود، میوه بومی کشورهای غرب آفریقا و درختی همیشه سبز است. این میوه را ابتدا کاپیتان william Bligh از جامائیکا به شهر کیف و باغ سلطنت کشاورزی منتقل کرد و در سال ۱۷۹۳ در انگلیس آن را به جامعه علمی کشاورزی معرفی نمود. احتمالا این میوه توسط کشتی بردگان از افریقای غربی به جامائیکا (در دریای کارائیب میان دو قسمت قاره امریکای شمالی و جنوبی) آورده شده است. بلندی درخت این میوه حدود ۱۰ متر است و از خانواده لیچی میباشد که در آسیای جنوب شرقی رشد میکند. این میوه متعلق به درختی به نام «Blighia sapida» از خانوادهی سرخالوها و چشالوها است. از میوه این درخت در غذاهای جاماییکایی استفاده می کنند. از خود میوه، هسته ها، برگ ها و حتی تنه درخت برای موارد دارویی هم میشه استفاده کرد.
آریل پوششی است که هنگام رشد اطراف دانهی میوه به وجود میآید و در آکی بخش خوردنی میوه محسوب میشود. وقتی میوه میرسد، گوشت میوه از هم جدا شده و دانه های دو رنگ مشکی و سفید آن ها دیده میشوند که بافت نرم و اسفنجی و وزنی حدود ۱۰۰ الی ۲۰۰ گرم دارند. اگر پوسته گلابی مانند این میوه پیش از آنکه کامل برسد خورده شود، فرد به دلیل داشتن مادهی سمی به نام هیپوگلیسین با مرگی دردناک مواجه خواهد شد. به همین دلیل آبی که میوه با آن پخته شده را دور میریزند. برای استفاده از این میوه خوشمزه و مفید، باید صبر کرد تا میوه به رنگ قرمز یا نارنجی درآید و گوشت اسفنجی آن از دانههای مشکی سمی درون آن کاملا جدا شود. سپس آن را جوشاند و خشک کرد. از گوشت میوه آن با آرد ،کره، شیر، نمک، فلفل، سس وورسترشایرسوفله درست میکنند.
یکی از بهترین گیاهانی که در چین به عنوان دارویی برای تقویت قدرت باروری استفاده میشود، آکیبا است. این میوه هم اکنون به صورت انبوه، کشت و تولید و در فروشگاهها عرضه میشود. این گیاه بومی کشورهای ژاپن و کره است و گلهایی با عطر شکلات دارد؛ به همین دلیل نام دیگر آن میوهی درخت شکلات است. البته خود میوه طعم شکلات ندارد. بسته به گونه و تیپ گیاه، شکل، اندازه و رنگ این میوه متغیر است. البته ظاهر معمول این میوه، استوانهای یا دوک مانند است.
آکبیا به رنگهای سبز روشن، قهوهای یا مایل به ارغوانی دیده میشود. قسمت قابلمصرف این میوه، گوشتی ژلاتینی است که دانههایی ریز دارد و البته جدا کردن این دانهها دشوار است. آکبیا هنگامی که برسد شکافته میشود و گوشت شفاف آن بیرون میزند که هنگام مصرف به همراه موز، میوه گل ساعتی و یا آب نارگیل آن را شیرین میکنند. با استفاده از شکافهایی که روی غلاف میوه ایجاد میکنند، قبلا از رسیدن میوه آن را باید برداشت کنند. این میوه دانههای تلخی دارد که باید جویده شود. در آشپزی از پوسته آکیبا استفاده میکنند.
بائل «Bael» روی درختی به نام بکرایی «Aegle marmelos» رشد میکند که بومی کشور هند و بنگلادش است. رسیدن میوهی بائل روی درخت تقریبا یک سال زمان میبرد! این درخت به دلایل مذهبی و همچنین پزشکی بسیار ارزشمند است. این سیب چوبی با ظاهری گرد دارد و بسیار شبیه گریپفروت است؛ همچنین پوستهی آن سخت و به رنگ سبز مایل به زرد و قهوهای است.
برای خارج کردن گوشتهی نارنجیرنگ آن باید پوسته را شکست. گوشته این میوه ها در بسیاری موارد تلخ است. از کابردهای این میوه میتوان در درمان مشکلاتی مانند: زخم، یبوست، مشکلا تنفسی، اسهال و کمبود ویتامینث استفاده کرد. بائل میوه سنگی و یا سیب طلایی از نامهای دیگر این میوه به شمار می آید.
این تمشکهای زرد طلایی و کهربایی رنگ، نرم و آبدار هستند. تمشک شمالی منبعی غنی از ویتامین سی است. اندازهی این میوه برابر با تمشک است. تمشک شمالی فقط باید پای درخت خورده شود! درختچه Rubus chamaemorus، یک گیاه وحشی دیگر است که میوهای بسیار مشهور به نام کلاودبری «Cloudberry» یا همان تمشک شمالی دارد.
این گیاه بومی قطب شمال و مناطق قطبی بوده و بسیار به خانوادهی تمشک و توت فرنگی نزدیک است. این گیاه کشت تجاری ندارد و فقط میوههای دستچین شده از کوهستان در فروشگاهها یافت میشود؛ به همین دلیل به شدت گرانقیمت است. چیدن تمشک شمالی منبع درآمدی برای افراد محلی به حساب میآید. افزایش تقاضا برای این میوه موجب چیدن بیش از حد آن و در نتیجه سبب وضع قوانینی در مناطق مختلف به منظور منع چیدن این میوه شده است.
این میوه اغلب در آبگیر آمازون یافت میشود. گوشت این میوه در آبنبات و دسر استفاده میشود زیرا طعم آناناس و شکلات میدهد و بوی خوبی دارد. کوپوآکو سیستم ایمنی را تقویت و از بیماری جلوگیری میکند. کوپوآکو «Cupuacu» درختی بومی آمریکای جنوبی است. میوهی این درخت نیز با همین نام شناخته میشود. کوپوآکو ظاهری بیضیشکل و وزنی حدود یک تا دو کیلوگرم دارد.
این میوهی قهوهایرنگ تا حدود ۲۵ سانتیمتر طول دارد. پوستهی بیرونی این میوه سخت است و گوشت داخل آن سفیدرنگ و معطر است. معمولا عطر این میوه ترکیبی از شکلات، آناناس، موز و گلابی توصیف میشود. میوهی کوپوآکو بسیار مغذی و عالی است و فواید بسیاری برای سلامتی دارد. این درخت به صورت تجاری کشت میشود و میوهی آن نیز برای تهیه محصولات غذایی مختلفی کاربرد دارد. همچنین در ترکیبات آرایشی مانند لوسیون بدن، بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. این میوه شیرین است و دارای ویتامین های، B1، B2، B3 و اسید چرب، آمینو اسید، آنتی اکسیدان، کلسیم، سلنیوم، ویتامین A و C است.
لوبیا بستنی ممکن است طولی تا حدود ۱ متر داشته باشد. این میوه جزو گیاهان غلافدار و بومی آمریکای جنوبی و مرکزی است. غلافهای بلند لوبیای اینگا «Inga bean» دانههایی سیاه دارند که با یک پالپ نرم و سفید پوشیده شده و شیرین و خوراکی است.
طعم این پالپ مشابه بستنی وانیلی است. دانههای رسیدهی بستنی بهراحتی با دست باز میشوند. پس از جدا کردن دانهها پالپ قابلخوردن است. نمونههای بیشماری از اینگا وجود دارد، اما میوهی اینگا ادولیس و تنها چند گونهی دیگر خوراکی هستند. درخت اینگا به دلیل داشتن خاصیت تثبیت نیتروژن بسیار مشهور است.