علت حرف زشت زدن کودکان (فحش دادن) | درمان حرف زشت زدن کودکان

حرف زشت زدن کودکان یکی از مشکلاتی است که باید خیلی فوری نسبت به درمان حرف زشت زدن کودکان اقدام کرد اگر به دنبال علت حرف زشت زدن کودک هستید در ادامه با سماتک همراه باشید.

علت حرف زشت زدن کودکان

حرف زشت زدن نه برای کودک خوب است و نه بزرگسالان و علت فحش دادن و زدن حرف زشت در کودکان باید خیلی سریع و فوری درمان شود. زدن حرف زشت در میان کودکان، اغلب به دلیل کنجکاوی آن‌ها در حوزه زبان‌آموزی است. آن‌ها یک کلمه جدید (فحش) را آزمایش می‌کنند، تا معنای آن را دریابند. گاهی اوقات نیز هنگام یادگیری یک واژه جدید، آن را به اشتباه به گونه‌ای دیگر تلفظ می‌کنند که معنای حرف زشت می‌دهد. بیشتر کودکان دوست دارند واژه‌هایی که می‌شنوند و یا خودشان می‌سازند را به زبان بیاورند. درمورد حرف بد همین مساله صدق می‌کند. کودک ممکن است این واژگان را از منابع مختلف داخل و خارج از خانه شنیده باشد. همه کودکان این واژه‌ها را از پدر و مادر خود یاد نمی‌گیرند. تلویزیون، رسانه‌ها و گروه دوستان و همسالان نیز در این میان نقش پر رنگی دارند.

کودکان به خصوص در سال های اولی که به حرف می آیند، ممکن است کلماتی را یاد بگیرند که زشت و شبیه فحش باشند. ممکن است این کلمه را از زبان یکی از والدین شنیده باشند یا یکی از بچه های فامیل. در این شرایط یکی از سخت ترین کارها برای پدر و مادرها این است که این کلمه را از ذهن کودک شان پاک کنند.

کودکان گاهی اوقات برای بیان خستگی و درماندگی خود واژه‌های بد و زشت به کار می‌برند. یا اینکه ممکن است کلمه‌ای را، چون به نظرشان خنده دار است یا واکنش جالبی در دیگران ایجاد می‌کند، به زبان بیاورند. گاهی نیز حرف زشت زدن کودک، نتیجه تقلید رفتار دیگران است.

حتما تاثیرات دوست‌ های کودک خود را در نحوه حرف زدن، حرکات بدن و بقیه رفتار‌ها دیده یا خواهید دید. شما می‌توانید با قرار دادن کودک خود مقابل دوست‌ هایی که خودتان می ‌پسندید، این امر را کنترل کنید اما تاثیرپذیری کودکان از هم امری اجتناب ‌ناپذیر است.

دانستن علت حرف زشت زدن کودکان بسیار مهم است و موجب می‌شود تا رفتار درستی در برخورد با او داشته باشید.

1. نیاز کودک به توجه

کودک حرف زشت می‌زند تا توجه شما را به خود جلب کند یا واکنش خوبی از شما بگیرد. شما بایستی هیچ گونه واکنشی نشان ندهید. از خندیدن و یا عصبانی شدن اجتناب کنید. آرام باشید و خود را به نشنیدن بزنید. کلمات، ابزارهای قدرتمندی هستند و کودکانی که تازه حرف زدن را آموخته اند، برای رفع نیاز و برقراری ارتباط، با این قدرت به خوبی آشنایی دارند. معمولا کودک 2 یا 4 ساله شما، چند کلمه نیرومند مثل حرف زشت آموخته که طبیعی است بخواهد با گفتن آن ها عرض اندامی کند، به خصوص وقتی کلماتش قدرت ایجاد عکس العمل های جالب و متفاوت را در اطرافیانش داشته باشد. هنگامی که فرزندتان از ادبیات مودبانه استفاده کرد، به او توجه کرده و او را تحسین کنید.

2. خشم و سرخوردگی کودک

اگر حرف زشت زدن کودکان به دلیل خشم یا سرخوردگی اوست، می‌توانید نام گذاری احساسات را به او یاد دهید؛ برای نمونه “من می‌ببینم که تو واقعا عصبانی / ناامید هستی”.

آگاهی یافتن از احساسات برای کودکان بسیار مهم و ضروری است. به این ترتیب کودک یاد می‌گیرد که احساسات خود را به شیوه‌ای صحیح بیان کند.
در موقعیت خشم و پرخاشگری و حرف زشت زدن کودکان، بایستی کودک بیاموزد که از موقعیتی که موجب عصبانیتش شده، فاصله بگیرد. برای نمونه، اگر کودک از دست همبازی‌اش عصبانی است، به او بگویید که از محیط بازی دور شود یا از یک بزرگسال کمک بخواهد.
در موقعیت سرخوردگی و ناامیدی، بایستی با کودک مراحل حل مشکل را بررسی کنید. برای نمونه، اگر یک اسباب بازی را گم کرده است، پیشنهاد کنید که آخرین جایی که بازی می‌کرده را بگردد، سپس اتاق خوابش را و غیره.
در هر دو حالت، شما می‌توانید راه‌های دیگر‌ی که می‌شناسید را برای مقابله با خشم و زدن حرف زشت و ناسزا به فرزندتان آموزش دهید. روش‌هایی مانند شمارش تا ۱۰، نفس عمیق و یا صحبت کردن در مورد احساسات.

تشویق کودک به استفاده از کلمه جایگزین حرف زشت

لازم نیست اگر دیدید فرزندتان کار بد یا حرف زشتی از دوستش یاد گرفته او را تنبیه یا از وجود دوستش محروم کنید. همیشه در برابر رفتار‌های بد فرزندتان بی ‌تفاوت باشید و کارهای خوبش را تشویق کنید چرا که با عکس‌العمل تند در برابر کارهای بد، تنها فرزند تان را از حساسیت خود مطلع می‌کنید.

مثلا اگر فرزندتان حرف زشتی زد، حرف او را نشنیده گرفته و اصلا عکس‌العملی مانند خندیدن، اخم کردن و… نشان ندهید.

بی‌ تفاوتی باعث می‌شود که کودک به مرور زمان این حرف را از گفتارش حذف کند. شما در فرصت‌هایی که با کودک خود به گفت ‌وگو می ‌پردازید، می‌توانید وقتی را به بررسی رفتار او و دوستش اختصاص دهید.

درمان حرف زشت زدن کودکان

موثرترین راه برای برخورد با حرف زشت کودک این است که کاملا حرف او را نادیده بگیرید. هیچ گونه صحبت و تماس چشمی برقرار نکنید. اگر دلیل این رفتار کودک جلب توجه شما باشد، با این روش از ادامه حرف زشت زدن جلوگیری می‌کنید. واکنش شما در تکرار حرف زشت کودک تاثیر می‌گذارد. کلید اصلی درمان حرف زشت زدن کودکان آرامش است. ممکن است کمی طول بکشد، اما حتما نتیجه می‌دهد.
اگر فرزند شما همچنان حرف زشت را تکرار می‌کند، یا احساس می‌کنید این فرصت خوبی برای آموزش کودک پیرامون نزدن حرف زشت است، سعی کنید با او در مورد انتخاب کلمات صحبت کنید. برای نمونه، می‌توان گفت: “ما کلماتی را که باعث ناراحتی دیگران می‌شود را نمی‌گوییم”. کودک پیش دبستانی ممکن است کلماتی را که استفاده می‌کند به طور کامل درک نکند، اما می‌تواند درک کند که زدن حرف زشت باعث ناراحتی دیگران می‌شود.
اگر حرف زشت زدن کودک به این دلیل است که او در تلاش برای یادگیری کلمه جدیدی است. بهتر است که تلفظ کودک را به آرامی اصلاح کنید.

بیان معنی حرف زشت برای کودک

به طور کلی، کودکان نوپا و پیش دبستانی نیازی به توضیح دادن معنی و مفهوم حرف زشت ندارند. آن‌ها کم سن و سال‌تر از آنند تا برخی از مفاهیمی را که در پس فحش‌های رایج وجود دارد، درک کنند. فقط کافی است به آن‌ها بگویید: “این کلمه خوبی نیست”.
برای کودکان بالای چهار سال می‌توانید از یک توضیح ساده برای درمان فحش دادن کودکان استفاده کنید. اگر فکر می‌کنید کودک شما ممکن است معنی واژه را درک کند، می‌توانید از او سوال کنید که “آیا می دانی این واژه به چه معناست؟” سپس به او توضیح دهید که چرا استفاده از آن درست نیست. برای نمونه می‌توانید بگویید، “این واژه برای توصیف پی پی است، و نباید جای دیگه از آن استفاده کنی”.

در اولین فرصتی که با هم تنها بودید و کودک تان حرف زشتی را تکرار کرد، خونسرد باشید و از او بپرسید: «می دونی این کلمه بد چه جاهایی به کار میره؟». به جواب های کودکانه اش گوش کنید یا حتی اگر گفت نمی دانم، کمکش کنید تا بداند که به این حرف های زشت، فحش و ناسزا می گوییم و وقتی یک نفر خیلی عصبانی و ناراحت است و بلد نیست از راه درست احساسش را نشان دهد، از فحش استفاده می کند و کسی هم که می شنود، احساس بدی خواهد داشت و این بسیاری از مواقع باعث شروع یک دعوا خواهد شد. می توانید به او بگویید: «متاسفم، شنیدنش من رو هم عصبانی کرده و باعث شده بعضی وقت ها حسابی دعوات کنم» و بعد با هم چند عبارتی را که موقع عصبانیت می توان گفت، پیدا کنید و البته خودتان هم واقعاً در ادامه آن ها را به کار بگیرید! به طور مثال: «من عصبانی ام»، «آتیشی شده ام» یا حتی عبارت های بامزه با هم بسازید یا صدای خودروی آتش نشانی را دربیاورید. می توانید بیشتر وارد بازی و گفت و گو شوید، به طور مثال نقاشی یک نفر را که عصبانی است و می خواهد فحش بدهد ، بکشید و از او بخواهید تصویر فردی که فحش را می شنود، بکشد. جبهه نگرفتن در واقع نادیده گرفتن حرف زشتی است که کودک می گوید. این قدم، پررنگ تر خواهد بود اگر کودک تنها هنگام عصبانیت و ناکامی حرف زشت را استفاده می کند. در واقع او را متوجه احساسش کنید و کمک کنید آن را بیان کند، به جای این که از رفتارش ایراد بگیرید و عصبانیت او را بیشتر کنید.

نحوه برخورد با کودکی که حرف زشت می زند

بهتر است با بزرگسالان منزل پیرامون واژگان و اصطلاحات قابل قبول به توافق برسید و نتیجه آن را در اختیار کودک قرار دهید. برای نمونه، در برخی از خانواده‌ها عباراتی مانند ” لعنتی” قابل قبول است و در برخی خانواده‌ها نیست.
اگر در خانواده قوانینی برای حرف زشت نزدن وجود داشته باشد، کار ساده‌تر می‌شود. برای نمونه می‌توانید به کودک بگویید: “لطفا از یک کلمه زیباتر استفاده کن” یا “ما در این خانه از این کلمات زشت استفاده نمی‌کنیم”.
اگر قوانین مربوط به حرف زشت نزدن برای بزرگسالان و کودکان به صورت یکسان اعمال شود، کودکان راحت‌تر می‌پذیرند. در نتیجه اگر می‌خواهید فرزندتان حرف زشت نزد، مسلما شما نیز باید مراقب حرف زدنتان باشید.

نادیده گرفتن، راهکاری است که بیشتر متخصصان حوزه کودک به والدین در این مواقع پیشنهاد می کنند یعنی همان قدرت ندادن به کلمات نامناسبی که کودک به زبان می آورد. اما کودکان باهوش هستند و همین عکس العمل نشان ندادن شما را هم تفسیر می کنند ، پس با یک راهکار تازه، آن را در حضور دوست و آشنا تکرار می کنند! نادیده گرفتن حرف زشت کودک در مراحل اولیه واقعاً جواب دهنده است اما باید والدین خیلی خوش شانس و فرهیخته ای باشیم که هم خودمان عکس العمل درست را در همان بار اولی که کودک یک فحش یا حرف زشت را استفاده می کند، بدانیم و البته بتوانیم اعمال کنیم و هم اطرافیان، کودک مان را درک کنند و بی محلی نشان دهند! گفتن و توضیح دادن حرف زشت زدن کودک سه ساله که این کلمه بد و زشت است و تو نباید آن را بگویی، فقط جذابیت کلمه را بیشتر می کند. همچنین اعصاب فولادین می خواهد که صبر کنیم تا آن کلمات بعد از چند ماه از دهان کودک بیفتد، کما این که عکس العمل های ما و اطرافیان در همین مواقع است که ویژگی های رفتاری کودک مان را پی ریزی می کند.

چکار کنیم فرزندمان فحش ندهد

فحش دادن نوعی پرخاشگری کلامی است و در بسیاری از موارد جنبه یادگیری دارد. کودک از والدین یا در مهد و حتی از فیلم ها و برنامه های کودک الفاظ زشت را می آموزد و برای جلب توجه اطرافیان و ابراز خود یا تحریک احساسات دیگران و به خشم آوردنشان و حتی برای لجبازی و شکستن محدودیت ها، از فحش و ناسزا استفاده می کند.

1- می دانم که از رفتار دوستت (خواهرت یا برادرت) عصبانی هستی اما فحش دادن کار صحیحی نیست.

2- اگر عصبانی هستی، نفس عمیقی بکش و بدون اینکه از الفاظ نامناسب استفاده کنی به کمک الفاط درست و مناسب مشکلت را بیان کن.

3- فحش دادن شخصیت تو را خراب می کند. اگر می خواهی به دوستانت نشان دهی از آنها برتری، باید با آنها موقر و باادب صحبت کنی.

درمان حرف زشت زدن کودکان در مهمانی

اگر کودک در مهمانی یا در محیط عمومی از الفاظ نامناسب و زشت استفاده کرد، باید او را کنار بکشید و بخواهید به این رفتار خود پایان دهد. قبل از مهمانی هم والدین باید از روش های تشویقی استفاده کنند و مثلا به کودکشان گوشزد کنند اگر از حرف زشت استفاده نکند، به او جایزه می دهند. روش های تشویقی باید تا حد ممکن کلامی و غیرمادی باشد تا کودک شرطی نشود. لبخند محبت آمیز یا آفرین گفتن یا نهایتا جایزه دادن به کودک برای حرف زشت نزدن کافی است. در صورتی که کودک به این روش توجه نداشت و فحش دادن در مهمانی را تکرار کرد، باید والدین به همراه او محیط را ترک کنند. اگر این رفتار چند بار تکرار شود، کودک متوجه حد و مرز کلامی می شود و رفتارهای پرخاشگرانه کلامی خود را کنترل خواهدکرد.

نکات مهم هنگام زدن حرف زشت توسط کودک

در ادامه پیشنهادهایی برای تشویق احترام گذاشتن به یکدیگر و حرف زشت نزدن در خانواده مطرح شده است:

1. به جای زدن حرف زشت و دشنام دادن، به فکر راه حل‌ها و واژه‌های جایگزین مناسب باشید. برای نمونه، می‌توانید به جای پرخاشگری در هنگام عصبانیت بگویید ” من خیلی احساس درماندگی و عصبانیت می‌کنم”. به این ترتیب شما روش بهتری برای بیان احساسات خود انتخاب کرده اید.
هنگامی که متوجه شدید کودک در موقعیت خشم و درماندگی راه‌هایی به غیر از دشنام دادن و حرف زشت زدن را در پیش می‌گیرد، او را تشویق کنید. برای نمونه، اگر کودک برایتان گفت که یکی از همبازی هایش به او حرف زشتی در بازی زده، و کودک شما پاسخ او را با دشنام نداده و آرامش خود را حفظ کرده است، رفتارش را تحسین کنید.

2. والدین آگاه امروزی می دانند فحش دادن و ناسزا گویی جلوی بچه ها ممنوع است. گاهی مهم نیست از کجا یاد گرفته اند اما آگاه باشیم کنترل کردن زیاد، امر و نهی و تحت فشار قرار دادن کودکان باعث می شود او حس قدرت خود را از کلمات زشت و حتی کتک کاری با دیگران به دست آورد. پس باید در کنار این راهکارها، به آن ها کمک کنیم قدرت درونی خود را حس کنند.

3. مراقب باشید که کودک چه فیلم‌ها و برنامه‌هایی تماشا می‌کند و چه موسیقی‌هایی گوش می‌دهد. بر روی برنامه‌های تلویزیون و دیگر رسانه‌های در دسترس کودک نظارت کامل داشته باشید. بهتر است تلویزیون، رایانه و سایر دستگاه‌ها را در بخشی از خانه قرار دهید که شما به راحتی بتوانید آن‌ها را ببینید.

4. 2 تا 3 سالگی سن لجبازی کودکان است وکودک بدون اینکه مفهوم فحش دادن را بداند، ممکن است این کلمات زشت و رکیک را به زبان بیاورد. مواجهه تند و قاطعانه یا برعکس تعجب کردن و خندیدن به کودک می تواند باعث تکرار زدن حرف زشت در او شود. در این سن نادیده گرفتن رفتار بهترین عملکرد است و به تغییر آن کمک می کند. این نوع رفتارها در کودکان دوره ای است. در سنین نوپایی مدت کوتاهی ممکن است کودک الفاظ نامناسب را استفاده و بعد رفتار دیگری را جایگزین آن کند.

5. کودک پیش دبستانی (و بعضی از کودکان نوپا) اعضای خصوصی بدن و مسایل مرتبط با دستشویی رفتن برایشان جذاب است. گاهی اوقات آن‌ها شروع به استفاده از این دست واژه‌ها می‌کنند. اگر چه شما استفاده از واژه های بد و زشت را نمی‌پسندید، اما این فقط یک مرحله گذراست. نادیده گرفتن این رفتار و توضیح دادن اینکه او نمی‌تواند از این کلمه های بد در خانه استفاده کند، به حل این مشکل کمک خواهد کرد.