جشن خردادگان چیست و چه روزی است
جشن خردادگان یکی از جشن های باستانی ایران، دارای اهمیت فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی ویژه ای است. این جشن با تاکید بر اهمیت آب و منابع طبیعی، مردم را به حفظ و پاسداری از این منابع تشویق می کند. جشن خردادگان در روز ۶ خرداد در تقویم جلالی به افتخار ایزد خرداد که یکی از امشاسپندان در دین زرتشتی است، برپا می گردد.
جشن خردادگان چیست
جشن خردادگان یا خرداد روز یکی از جشن های مهم ایرانیان باستان بوده که در تقویم زرتشتیان جایگاه ویژه ای داشته است. این جشن به مناسبت بزرگداشت ایزد بانوی خرداد، یکی از امشاسپندان، برگزار می شده است. پیشینه جشن خردادگان به دوران پیش از اسلام و دوره زرتشتی بازمی گردد. در این دوران، هر روز از ماه به نام یکی از امشاسپندان یا ایزدان نامگذاری شده بود و خرداد، یکی از این امشاسپندان، نماد کمال و پایداری به شمار می رفت. روز ششم خرداد، روز بزرگداشت این امشاسپند بود.
خرداد به معنای کمال و تمامیت است و به عنوان یکی از نیروهای محافظ زمین و آب ها شناخته می شود. این جشن نمایانگر آرمان های معنوی ایرانیان باستان برای رسیدن به کمال بوده است. پیش از این شما را با جشن ارغاسوان اول خرداد آشنا کردیم و در این قسمت با جشن خردادگان آشنا خواهید شد.
جشن خردادگان چه روزی است
جشن خردادگان در تقویم زرتشتی در روز ششم خرداد ماه برگزار می شده است. این روز مطابق با ششمین روز از سومین ماه سال در تقویم ایرانی است. این تقویم با تقویم میلادی تفاوت هایی دارد، اما به طور معمول جشن خردادگان در اواخر ماه می یا اوایل ماه ژوئن میلادی قرار می گیرد.
تاریخ دقیق جشن خردادگان در تقویم شمسی برابر با سه شنبه ۶ خرداد ۱۴۰۴ است
تاریخ دقیق جشن خردادگان در تقویم قمری برابر با ۲۹ ذی القعده ۱۴۴۶ است
تاریخ دقیق جشن خردادگان در تقویم میلادی برابر با ۲۷ می ۲۰۲۵ است
***
علت نامگذاری خرداد روز
علت نامگذاری خردادگان (خرداد روز) به دلیل پیوند این روز با ایزد بانوی خرداد بوده است. در اوستا، خرداد به عنوان یکی از امشاسپندان شناخته می شود که وظیفه اش حفاظت از آب ها و بهروزی زمین بوده است. این ایزد بانو نماد کمال، خوشبختی و رشد معنوی بوده و جشن خردادگان به پاسداشت این مفاهیم برگزار می شده است.
جشن خردادگان در ایران باستان
در ایران باستان، جشن خردادگان یکی از جشن های مهم و مردمی بوده است. این جشن با مراسم ها و آیین های خاصی همراه بوده که در آن مردم به تمیزی و پاکیزگی محیط زندگی خود می پرداختند و آب ها را مقدس می دانستند. همچنین، در این روز به عبادت و نیایش می پرداختند و از ایزد بانوی خرداد درخواست برکت و رحمت می کردند.
الهه خرداد در اوستا
الهه خرداد در اوستا یکی از امشاسپندان بوده که وظیفه حفاظت از آب ها را بر عهده داشته است. او نماد کمال، سلامت و تمامیت بوده و به عنوان یکی از مهم ترین ایزدان زرتشتی مورد تقدیر و ستایش قرار می گرفته است. در اوستا، خرداد به عنوان نگهبان آب ها و نجات بخش زمین از خشکسالی و قحطی معرفی بوده است.
در دین زرتشتی، امشاسپندان یا ایزدان مقدس نقش بسیار مهمی در نظم و ساختار کیهانی داشته اند. خرداد به عنوان یکی از این امشاسپندان، نماد کمال و تمامیت بوده است. او حافظ و پاسبان آب های زمین و در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه ای داشته است.
اهمیت خردادگان
حفاظت از محیط زیست: اهمیت جشن خردادگان در فرهنگ ایرانی به دلیل تأکید بر مفاهیم معنوی همچون کمال، سلامت و حفاظت از محیط زیست بوده است. این جشن فرصتی برای مردم بوده تا به بازنگری در زندگی خود پرداخته و با تمرکز بر ارزش های معنوی، به رشد و تعالی دست یابند.
حفظ منابع آبی: یکی دیگر از مهم ترین جنبه های خرداد روز، تاکید بر اهمیت آب و حفظ منابع آبی بوده است. در ایران با توجه به کمبود آب و اهمیت آن در کشاورزی و زندگی روزمره، این جشن به مردم یادآوری می کرده که باید در مصرف آب صرفه جویی کرده و از آلودگی آن جلوگیری کنند.
احیای فرهنگ: جشن خردادگان به عنوان یکی از جشن های باستانی ایران، نقش مهمی در احیای فرهنگ و هویت ملی داشته است. این جشن به مردم یادآوری می کرده که دارای تاریخ و فرهنگی غنی هستند و همواره باید به حفظ و ترویج آن بپردازند.
آداب و رسوم خرداد روز
- تمیز کردن خانه: تمیز کردن خانه ها، آراستن محیط زندگی با گل ها و گیاهان یکی از رسوم پیشنیان در خرداد روز بوده است.
- مراسمات مذهبی: در جشن خردادگان، مراسم های مذهبی ویژه ای برگزار می شده است. این مراسم ها شامل نماز و نیایش به درگاه ایزد خرداد بود. مردم در این روز به آتشکده ها می رفتند و با انجام مراسمات مذهبی، از الهه خرداد، برکت و رحمت طلب می کردند.
- سفره های رنگارنگ: یکی از رسوم زیبای جشن خردادگان، چیدن سفره های خاص بوده است. در این سفره ها انواع غذاها و نوشیدنی های محلی قرار می گرفته و آب به عنوان پای ثابت این سفره ها حضور داشته و مردم با نوشیدن آب، از برکت ایزد خرداد بهره مند می شده اند.
- بازی ها و مسابقات محلی: در برخی مناطق ایران، بازی ها و مسابقات محلی نیز به مناسبت جشن خردادگان برگزار می شده است. این مسابقات شامل بازی های سنتی، ورزش های محلی و مسابقات آبی بوده که منجر به شادی و نشاط مردم می شده است.
- هدیه دادن: در جشن خردادگان، مردم به تقدیم هدایایی از طبیعت مانند گل، گیاهان و میوه ها می پرداختند. این هدایا به نشانه احترام و قدرشناسی از طبیعت به معابد و آتشکده ها برده می شد.
جشن خردادگان در فرهنگ معاصر
در فرهنگ معاصر ایران فقط یک نام از جشن خردادگان باقی مانده است و بسیاری از آداب و رسوم سنتی چنین جشن هایی که بر پایه خرافات است، در تمام نقاط دنیا به مرور زمان کمرنگ می شوند. برگزاری نمادین آیین های باستانی ایران از جمله جشن خردادگان نه تنها به حفظ فرهنگ و تاریخ کشور کمک می کنند، بلکه فرصتی برای آشنایی نسل امروز با آیین پیشینیان است.
جمع بندی
جشن خردادگان یکی از جشن های کهن و ارزشمند در فرهنگ ایرانیان باستان است که با بزرگداشت ایزد بانوی خرداد و تأکید بر مفاهیم معنوی همراه بوده است. این جشن نمایانگر آرمان های مردم ایران باستان برای رسیدن به کمال و تمامیت بوده و با آداب و رسوم خاصی برگزار می شده است. در فرهنگ معاصر خرداد روز جایگاه خود را البته به شکلی دیگر حفظ کرده و به عنوان فرصتی برای یادآوری ارزش های معنوی و حفاظت از محیط زیست مورد توجه قرار می گیرد. جشن خردادگان نمادی از ارتباط انسان با طبیعت و تلاش برای رسیدن به زندگی بهتر و سالم تر است.
