لیزر موهای زائد برای چه کسانی ضرر دارد؟ بررسی گروه های پرخطر
لیزر موهای زائد برای افرادی که پوست شان دچار عفونت فعال، سوختگی آفتاب، اختلال هورمونی کنترل نشده، بارداری، مصرف داروهای حساس کننده به نور (مثل راکوتان) یا سابقه اسکار کلوئیدی دارند، می تواند خطر سوختگی، تغییر رنگ یا تشدید بیماری های پوستی را در پی داشته باشد؛ بنابراین این گروه ها باید پیش از لیزر موهای زائد با پزشک متخصص پوست مشورت کنند.
لیزر موهای زائد برای چه کسانی ضرر دارد؟
- زنان باردار یا شیرده به دلیل نبود داده های ایمن سنجی کافی
- مبتلایان به عفونت یا التهاب فعال پوستی، تبخال، پسوریازیس، اگزما
- افرادی که داروهای حساسیت زا به نور همچون ایزوترتینویین، آنتی بیوتیک های تتراسیکلین، یا ضد انعقاد خون مصرف می کنند
- افرادی با سابقه کلوئید، اسکار برجسته یا اختلال ترمیم زخم
- پوست بسیار برنزه یا آفتاب سوختگی شدید، یا کسانی که اخیراً سولاریوم رفته اند
- دارندگان موهای کاملاً خاکستری، سفید یا بور روشن (لیزر اثربخش نیست و ریسک سوختگی پوست بالاتر است)
- بیماران دارای اختلال هورمونی کنترل نشده (مثل PCOS) یا دیابت غیر کنترل شده
- افرادی با سابقه سرطان پوست یا مصرف کنندگان داروی شیمی درمانی
1. زنان باردار و شیرده
داده های انسانی کافی درباره اثر پرتوی لیزر بر جنین وجود ندارد؛ بنابراین متخصصان پوست انجام هرگونه رفع موی لیزری در بارداری و دوران شیردهی را توصیه نمی کنند. در صورت نیاز فوری (مثلاً رشد موی زیر بغل)، روش های موقت مانند تراشیدن یا موچین کم خطرترند.
2. کسانی که پوست تیره دارند
افرادی با پوست قهوه ای و سیاه ملانین بالاتر دارند و حرارت لیزر ممکن است به خود اپیدرم منتقل شود. فناوری لیزر اندیاگ با طول موج 1064 nm برای این گروه ایمن تر است، اما همچنان نیاز به انرژی پایین و تعداد جلسات بیشتر دارد. در طرف مقابل کسانی که موهای سفید، خاکستری یا بور روشن دارند، ملانین در بدن شان ناچیز است و لیزر موهای زائد نمی تواند فولیکول را هدف بگیرد و کارآمد نخواهد بود؛ در این افراد الکترولیز گزینه بهتری است.
3. نوجوانان و زنان یائسه
در کودکان و نوجوانان پیش از تثبیت بلوغ هورمونی، فولیکول ها در فاز رشد پایداری نیستند؛ در نتیجه بازگشت موهای زائد پس از لیزر، محتمل تر است و گاهی جلسات متعدد لیزر هم بدون نتیجه خواهد ماند. همچنین در زنان یائسه، افت استروژن ممکن است الگوی رویش مو را تغییر دهد؛ پس اول باید تعادل هورمونی تان پایدار شود.
4. افراد با پوست برنزه یا استفاده کنندگان از سولاریوم
برنزه کردن پوست و یا سولاریوم طی دو هفته پیش از لیزر، سطح ملانین پوست را افزایش داده و خطر سوختگی و هیپرپیگمانتاسیون را پس از لیزر موهای زائد بالا می برد. پزشکان اغلب توصیه می کنند حداقل چهار هفته قبل و بعد از هر جلسه لیزر، ضد آفتاب SPF +30 استفاده شود و از قرار گرفتن در مقابل نور مستقیم خورشید اجتناب کنید.
5. افرادی که از داروهای حساس به نور استفاده می کنند
برخی داروها مانند تراسیکلین، داکسی سایکلین، ایزوترتینویین، هیدروکلروتیازید، یا حتی گیاه سنت جانزورت و داروهای حاوی ویتامین A می توانند حساسیت پوست به نور را افزایش دهند، که ممکن است منجر به سوختگی یا تحریک پوست شود. در مصرف کنندگان وارفارین یا آسپرین دوز بالا، خونریزی زیرپوستی و پورپورا پس از لیزر بسیار محتمل است. در تمام این موارد لیزر باید متوقف یا جایگزین شود و حداقل دو هفته فاصله رعایت گردد. در صورت مصرف این داروها، قبل از انجام لیزر با پزشک مشورت کنید.
6. افرادی که دارای عفونت های پوستی یا زخم های باز هستند
هر ضایعه باز یا عفونی، خطر پخش باکتری و بدتر شدن اسکار را بالا می برد و ابتدا باید درمان کامل شود. همچنین لیزر بر روی پوست های دارای زخم باز یا عفونت می تواند منجر به گسترش عفونت یا تاخیر در بهبود زخم شود. بنابراین باید تا بهبود کامل زخم یا عفونت، از انجام لیزر موهای زائد خودداری کرد.
7. افراد با بیماری های پوستی فعال
بیمارانی که دچار بیماری های پوستی مانند پسوریازیس، اگزما، لوپوس یا ویتیلیگو هستند، ممکن است با انجام لیزر دچار تشدید علائم یا آسیب های پوستی شدید شوند. در این موارد لیزر موهای زائد توصیه نمی شود.
8. کسانی که اختلالات هورمونی دارند
افرادی که دچار اختلالات هورمونی هستند، به ویژه زنانی که با مشکلاتی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مواجه اند، اغلب با رشد غیرطبیعی و مکرر موهای زائد روبه رو می شوند. در این شرایط، انجام لیزر ممکن است به طور موقت موجب کاهش رشد مو شود، اما بدون درمان زمینه ای مشکل هورمونی، نتایج لیزر پایدار و طولانی مدت نخواهند بود.
همچنین در این افراد، ممکن است ناحیه درمان شده مجدداً دچار رشد سریع و پرپشت مو شود که باعث کاهش رضایت از نتیجه نهایی می گردد. در برخی موارد حتی دیده شده است که لیزر منجر به تحریک موقت رشد بیشتر مو در نواحی اطراف ناحیه درمان شده شده است
9. کسانی که سابقه تبخال دارند
افرادی که سابقه ی ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس به ویژه در نواحی صورت، لب ها یا ناحیه تناسلی دارند، باید پیش از انجام لیزر موهای زائد بسیار محتاط باشند. لیزر، اگرچه مستقیماً با ویروس کاری ندارد، اما با ایجاد گرما و تحریک موضعی می تواند باعث فعال شدن مجدد ویروس نهفته در اعصاب پوست شود و حمله ای تازه از تبخال ایجاد کند. در صورت سابقه تبخال، باید قبل از لیزر با پزشک مشورت کرده و در صورت لزوم، داروهای ضدویروس مصرف کرد
10. افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مصرف می کنند
مصرف کنندگان داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین (Warfarin)، هپارین (Heparin)، آپیکسابان (Apixaban) یا ریواروکسابان (Rivaroxaban) باید با احتیاط بسیار بالایی نسبت به انجام لیزر موهای زائد اقدام کنند. این داروها با کاهش توان لخته شدن خون، فرد را در برابر خونریزی های پوستی، کبودی و طولانی تر شدن زمان ترمیم بافتی آسیب پذیر می کنند.
11. افراد مبتلا به دیابت (به ویژه دیابت کنترل نشده)
افراد مبتلا به دیابت، به ویژه آن هایی که بیماری شان کنترل مناسبی ندارد، در دسته ی افراد پرخطر برای انجام لیزر موهای زائد قرار می گیرند. دیابت می تواند عملکرد طبیعی پوست و سیستم ایمنی بدن را مختل کرده و احتمال بروز عوارض پس از لیزر را افزایش دهد.
روش های جایگزین کم خطر و مراقبتی برای حذف موهای زائد
برای افرادی که امکان انجام لیزر ندارند یا در گروه های پرخطر قرار می گیرند، استفاده از روش های ایمن و کم عارضه می تواند جایگزین مناسبی باشد. برخی از این گزینه ها عبارت اند از:
- الکترولیز: مناسب برای حذف موهای سفید، کرکی یا بسیار روشن که به لیزر پاسخ نمی دهند.
- دستگاه های خانگی IPL با شدت پایین: قابل استفاده با نظارت پزشک برای افرادی که به دنبال کاهش تدریجی مو هستند.
- کرم های موبر با پایه تیواگلیکولات کلسیم و بدون مواد عطری: مخصوص پوست های حساس و مناسب برای استفاده موضعی بدون تحریک.
- موم سرد: انتخابی مناسب در صورتی که سابقه واریس یا پوست بسیار نازک نداشته باشید.
- تیغ های بهداشتی مخصوص بانوان یا آقایان: مجهز به لایه محافظ آلوئه ورا، گزینه ای سریع و کم خطر برای اصلاح سطحی بدون درگیر شدن با واکنش های شیمیایی پوست.
چرا همه افراد از لیزر موهای زائد نتیجه یکسان نمی گیرند؟
پاسخ دهی به لیزر موهای زائد، برای همه افراد یکسان نیست و عوامل متعددی بر اثربخشی و ایمنی این روش تأثیر می گذارند. لیزر بر پایه ی مکانیزمی به نام «فوتوترمولیز انتخابی» عمل می کند؛ در این فرآیند، طول موج لیزر به طور هدفمند توسط رنگدانه ی ملانین در ریشه مو جذب شده و با ایجاد گرما، سلول های زاینده ی فولیکول مو را تخریب می کند. با این حال، سه عامل کلیدی در میزان موفقیت لیزر موهای زائد نقش اساسی دارند:
- رنگ پوست و مو: نسبت ملانین موجود در پوست به ملانین مو بسیار تعیین کننده است. هرچه تضاد رنگ بین پوست و مو بیشتر باشد (مثلاً پوست روشن با موهای تیره)، جذب انرژی توسط مو مؤثرتر و احتمال آسیب به پوست کمتر است.
- توان و مشخصات فنی دستگاه لیزر: شدت انرژی و مدت زمان پالس باید متناسب با نوع پوست و ضخامت مو تنظیم شود. انتخاب نادرست این پارامترها می تواند اثربخشی را کاهش داده یا خطر عوارض را افزایش دهد.
- زمان بندی جلسات لیزر بر اساس چرخه رشد مو: فولیکول ها تنها در فاز رشد فعال (آناژن) به لیزر حساس هستند. فاصله گذاری مناسب بین جلسات، متناسب با ناحیه بدن، برای از بین بردن کامل فولیکول های فعال ضروری است.
در مواردی که رنگ پوست به اندازه رنگ مو تیره باشد، یا زمانی که فرد دارای پوست برنزه، تحریک شده یا درگیر بیماری های پوستی است، انرژی لیزر به جای فولیکول در اپیدرم (لایه سطحی پوست) جذب می شود. این موضوع می تواند منجر به عوارضی همچون:
- سوختگی سطحی یا عمقی پوست
- هیپوپیگمانتاسیون (روشن شدن غیرطبیعی پوست)
- هایپرپیگمانتاسیون (ایجاد لک های تیره یا تغییر رنگ موضعی)
شود. به همین دلیل، ارزیابی دقیق نوع پوست، انتخاب دستگاه مناسب و تنظیمات تخصصی از سوی اپراتور مجرب، برای تضمین نتیجه مطلوب و پیشگیری از آسیب های پوستی ضروری است.
جمع بندی
لیزر موهای زائد، زمانی مؤثر و ایمن است که شخص، تجهیزات و پارامترها همگی به درستی انتخاب شوند. در افراد باردار، بیماران دارای عفونت پوستی فعال، مصرفکنندگان داروهای فتوسِنتایزر، مبتلایان به اختلال هورمونی کنترل نشده و کسانی که سابقه اسکار کلوئیدی دارند، میزان خطر استفاده از لیزر موهای زائد بسیار بالاست. انجام یک جلسه تست، قطع به موقع داروها و صبر تا بهبود شرایط بدن، کلید پیشگیری از عوارض جانبی لیزر است.
نکته مهم: این مطلب برای افزایش آگاهی عموم نگاشته شده و جایگزین ویزیت حضوری پزشک نیست. در صورت ابتلا به هر گونه عارضه پوستی یا مصرف داروهای خاص، پیش از تصمیم نهایی برای لیزر موهای زائد، مشاوره تخصصی بگیرید.