چرا سوره توحید به این نام معروف شده است | علت نامگذاری سوره توحید
سوره توحید در جزء سی ام قرآن کریم قرار گرفته است علت نامگذاری سوره توحید را در ادامه بیان خواهیم کرد اگر می خواهید بدانید چرا سوره توحید به این نام معروف شده است با سماتک همراه باشید. سوره اخلاص، خداوند را به احدیت و اینکه همه موجودات در تمامی حاجت‌هایشان نیازمند اویند و اینکه احدی نه در ذات و نه در صفات و نه در افعال شریک او نیست می‌ستاید. این توحید، مختص به خود قرآن است و تمامی مَعارف (اصولی، فرعی و اخلاقی) اسلام بر این اساس پی‌ریزی شده است.
چرا سوره توحید به این نام معروف شده است
نامگذاری سوره توحید بسیار زیبا و معنی دار بوده است ، سوره توحید به سوره اخلاص و توحید مشهور است. درباره اینکه چرا سوره توحید به این نام معروف شده است از آنجا که خداوند را به یگانگی وصف می‌کند، توحید نام گرفته و به این دلیل که توجه به محتوای آن، انسان را از شرک خالص می‌کند و به دنبال آن انسان از آتش دوزخ خلاصی می‌یابد، آن را اخلاص نامیده‌اند. همچنین در روایات و منابع قدیمی آن را به مناسبت آیه اول، سوره «قل هو الله احد» خوانده‌اند. برای سوره اخلاص نامهای بسیار دیگری بیان شده است، از جمله صمد، نجات، معرفت، اساس، تجرید، تفرید، برائت و مُشَقشَقه.
محتوای سوره اخلاص، توحید و یگانگی خداوند و بی‌نیازی او از غیر خودش و نیازمندی مخلوقات به اوست. برای سوره توحید فضایل زیادی نقل شده است، از جمله اینکه سوره توحید در حکم یک سوم قرآن است و سه بار خواندن آن معادل یک ختم قرآن است. در روایات بر خواندن این سوره در نمازهای روزانه تاکید فراوان شده است. در روایتی، پیامبر(ص) امام علی(ع) را به سوره اخلاص تشبیه می‌کند و می‌گوید همان‌طور که سه بار خواندن سوره توحید، مانند خواندن تمام قرآن است، دوست‌داشتن امیرالمؤمنین با زبان، قلب و دست (در عمل) دوست‌داشتن تمام اسلام است.
سوره توحید برای تمام مسلمین سورهٔ بسیار آشنایی است؛ زیرا که به دنبال توصیه‌های فراوان ائمه اطهار (ع) درباره سوره توحید و قرائت آن در نمازهای یومیه همه مسلمین آن را حفظ می‌کنند و هر روزه چندین مرتبه آنرا قرائت می‌کنند. در روایاتی ذکر شده است که سوره توحید یک سوم قرآن است و اگر سه مرتبه این سوره خوانده شود برابر با ختم قرآن است. جایگاه ویژه سوره توحید در اسلام بی ربط به معانی بلند و زیبای این سوره نیست.
علت نامگذاری سوره توحید
علت نامگذاری سوره توحید چیست؟ سوره اخلاص یا توحید صد و دوازدهمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء سی‌ام قرار دارد و علت نامگذاری سوره توحید در اینجا شرح داده شده است. علت نامگذاری سوره توحید این است که که درباره یگانگی خدا سخن می‌گوید و انسان را از شرک، خلاصی می‌دهد. سوره اخلاص ۴ آیه، ۱۵ کلمه و ۴۷ حرف دارد. این سوره جزو سوره‌های مُفصِّلات (دارای آیات کوتاه) است. سوره اخلاص و سه سوره کافرون، ناس و فلق را که همه با «قُل» شروع می‌شوند، چهار قل گویند. سوره اخلاص را جزو سوره‌های جمعی النزول دانسته‌اند، یعنی سوره‌هایی که تمام آیاتشان یک‌باره نازل شده است. از پیامبر(ص) و امام باقر(ع) نقل شده است سوره توحید برابر با یک سوم قرآن است.
درباره علت ناميده شدن سوره اخلاص به اين نام آمده است كه:
1- كسي كه مفاد اين سوره را بفهمد و بدان ايمان آورد مؤمن مخلص خواهد بود.
2- چون هر كس بخواند اين سوره را به خاطر تعظيم الهي خداوند او را از آتش جهنم خلاصي خواهد داد (تفسير مجمعالبيان ج 10 اول سوره اخلاص).
از امام رضا(ع) نیز روایت شده است هر كس سوره توحید را بخواند و به آن ایمان داشته باشد توحید (وحدانیت خدا) را شناخته است. از پیامبر هم آمده این سوره را زیاد بخوانید زیرا این سوره نور قرآن است. از امام علی(ع) روایت شده است هر كس سوره توحید و قدر را در روز یا شبش صدبار قرائت نماید، خداوند پس از مرگش نوری در قبر او قرار می‌دهد و نوری در پیش و پس او قرار گرفته و او را تا بهشت همراهی می‌كند. امام صادق(ع) نیز می‌فرماید هر كه روزی بر او بگذرد و در نمازهای ۵ گانه‌اش سوره توحید را نخواند به او گفته می‌شود تو از نمازگزاران نیستی.
دلیل نامگذاری سوره توحید
علت نامگذاری سوره توحید بیان صفات خداوند در این سوره است در منابع روایی برای قرائت این سوره خواصی چون، آرام گرفتن درد چشم ، نگهبانی از فرد هنگام سفر(اگر ۱۱بار بخواند) و همچنیین حراست ۵۰ فرشته از قاری این سوره هنگام خواب ، و رفع فقر و تنگدستی و بخشش گناهان(اگر ۲۰۰ مرتبه در شب یا روز جمعه در دو نماز دو رکعتی بخواند) ، و همچنین استجابت دعا( اگر در ركعت اول پس از حمد توحید بخواند) ذکر شده است. سوره توحید یک سوره کوتاه است، اما واژه به واژه‌اش درس‌های ارزشمند است. اکنون به ذکر چند نکته از دلیل نامگذاری سوره توحید اشاره می‌کنیم:
شان نزول سوره توحید محل تأمل است. از امام صادق (ع) نقل شده است گروهی از یهودیان از پیامبر (ص) تقاضا کردند خداوند را برای آنان توصیف کند. پیامبر (ص) سه روز سکوت کرد و پاسخی نگفت، تا اینکه سوره اخلاص نازل شد و سپس پاسخ آنان را بیان کرد. یگانگی خداوند در ذات و صفات، بی همتایی او و پدر و فرزند نداشتنش از مواردی هستند که پیامبر به عنوان معرفی نامهای برای خداوند انتخاب کرد و در پاسخ به یهودیان بیان فرمودند. این بدین معنی است که این صفات از مهم‌ترین و اساسی‌ترین صفات خداوند هستند و با فهم آن‌ها می‌توان شناخت بهتری از خداوند پیدا کرد.
صفات خداوند در سوره توحید
در گذشته ادیان و مذاهب بسیاری بوده‌اند که معتقد بودند خداوند پدر و مادر دارد یا اینکه از خود فرزندی به جای گذاشته است. مسیحیان معتقدند حضرت مسیح فرزند خداوند است. یونانیان باستان برای خداوند فرزند قائل بودند و اعراب جاهلی قبل از ظهور اسلام بت‌هایی داشتند که آن‌ها را دختران خداوند می‌دانستند. خداوند در این سوره مبارک با اشاره مستقیم به این موضوع، نظریه فرزند و پدر داشتنش را به طور کل باطل می‌خواند. این یکی از نکات بسیار مهم در معنی سوره توحید است. همیشه افرادی بوده‌اند که در تصورات اشتباه و محدودی که از خداوند داشته‌اند برای خداوند همتایانی متصور می‌شدند. این اعتقاد که خداوند همتایان بسیاری دارد در مذاهب و ادیان زیادی دیده شده است. با مطالعه تاریخ به مواردی برخورد می‌کنیم که به عنوان مثال پادشاهی، خود را مانند خدا می‌دانسته و مردم نیز از این اعتقاد پیروی می‌کرده‌اند. با بررسی معنی سوره توحید چنین احتمالی به طور کلی از بین می‌رود. خداوند صراحتاً بیان می‌کند که هیچ همتایی برای او وجود ندارد.
یکتایی خداوند در سوره توحید
آیات ۱ و ۲ سوره توحید متضمن این معنی هستند که خداوند نه تنها در ذات یگانه و یکتا است و هیچ شریکی ندارد بلکه در صفات نیز یگانه است و هیچ همتایی ندارد. یکتایی خداوند در سوره توحید بیان شده است وقتی از یکی از صفت‌های خداوند یاد می‌کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم که این صفت مخصوص خداوند است و رتبه پروردگار در این صفت به قدری متعالی است که هیچ شریکی برای او قابل تصور نیست.
