مدفوع سالم از روی رنگ و بوی مدفوع تشخیص داده می شود و شکل های مختلف مدفوع نشانه بیماری است اگر به دنبال معنی رنگ های مختلف مدفوع انسان هستید در ادامه انواع رنگ های مدفوع و همچنین شکل های متخلف مدفوع سالم را ملاحظه خواهید کرد. هر کسی به شکل متفاوت دفع می کند. کار کردن شکم بین سه بار در روز تا سه بار در هفته طبیعی در نظر گرفته می شود.
بروز یبوست و اسهال هر از گاهی نیز کاملا قابل انتظار است و مربوط به مسافرت، غذای متفاوت و اضطراب است. به علاوه مشخص شده که گیرنده های سروتونین و اپینفرین در دستگاه گوارش وجود دارند و یک رویداد استرس آور می تواند بر روی حرکات روده تاثیر بگذارد. اگر دچار اسهال یا یبوست شده اید، منتظر شوید تا میزان استرس شما کاهش پیدا کند و یا تغییرات به وجود آمده به حالت عادی برگردند. اجابت مزاج نتیجه تلاش بدن برای دریافت مواد مغذی مورد نیاز از غذایی که خورده اید و دفع بقیه مواد (مواد زاید) است.
اجابت مزاج برای سلامتی اهمیت زیادی دارد چون راهکار طبیعی بدن برای خارج کردن مواد زاید از بدن است. در مورد دفعات دفع، رنگ، شکل و اندازه مدفوع یک قانون کلی وجود دارد که تا زمانی که فرد احساس راحتی می کند، اجابت مزاج طبیعی است. اما اطلاعاتی در مورد فرایند گوارش به شما کمک می کند بفهمید چه زمانی وضعیت شما از حالت طبیعی خارج شده است.
مدفوع سالم گرایشی به داشتن رنگ قهوهای، بافتی نرم تا سفت و عبور آسان از روده دارد. اگر فردی دچار تغییراتی در ساختار مدفوع شود، وی باید این تغییرات را پایش کرده و در صورت ادامۀ مسأله به میزان بیش از دو هفته به پزشک مراجعه کند.
برای برخورداری از عملکرد نرمال در روده مردم باید غذاهای سرشار از فیبر مصرف کرده، مرتب ورزش کنند، سعی نمایند تا میزان استرس خود را کاهش دهند و با نوشیدن مایعات به میزان کافی بدن را سیراب نگه دارند.
۱. مدفوع گلوله مانند که دفع آنها سخت است (یبوست شدید)
۲. مدفوع سوسیسی شکل با گلولهایی در سطح آن (یبوست شدید)
۳. مدفوع سوسیسی شکل با ترکهایی بر سطح آن (یبوست خفیف تا متوسط)
۴. مدفوعهای نرم، صاف، و ماری شکل (مدفوع ایدهآل، سطح متوسط و نرمال)
۵. مدفوع گلولهای لبه دار (مدفوع متوسط)
۶. مدفوع خمیر مانند سیب زمینی شکل (مدفوع متوسط تا مرز اسهال)
۷. مدفوع آبکی (اسهال)
من بر این باور هستم که به منظور تعیین بهترین نوع مدفوع، باید مدفوعی نرم و صاف و بدون ترک را نمونهای ایدهآل به شمار آورد.
با اینکه مدفوع بی عیب و نقص وجود ندارد، اما مدفوع سالم و بدون اشکال نباید به زور زدن زیاد منجر شود.
مدفوع دایرهای همراه با سر و صدا میتواند نشانهی آن باشد که مایعات به اندازهی کافی مصرف نمیکنید.
یک مدفوع ماری شکل با لبههای نرم، مدفوعی «ایدهآل» برای راحتی و سلامت رودهها به شمار میآید.
اما مدفوع شل در صورتی که فقط گاه به گاه اتفاق بیفتد عادی محسوب میشود.
خوردن مقادیر قابل توجهی خوراکی و غذا میتواند به تشکیل میزان زیادی مدفوع منجر شود، و همین طور به احساس دفع و قضای حاجت بیشتری بینجامد.
افزایش در تحرک دستگاه گوارش میتواند به هنگام پردازش غذا در رودهها با سرعت بسیار زیاد اتفاق بیفتد.
در نتیجه، حرکت حلقوی افزایش پیدا میکند، و به این بستگی دارد که هر چند وقت یک بار عضلات موجود در رودههایتان مادهی گوارشی را فشار میدهند و له میکنند.
بنابراین، شما زیاد مدفوع میکنید چون غذا از سیستم گوارشیتان به رودههایتان سفر میکند؛ رودههایی که مشتاق بیرون انداختن مدفوعتان هستند.
حداقل دفعات مناسب برای اجابت مزاج هر سه روز یک بار است.
با وجود این، یک بار در روز ایدهآل است که البته به رژیم غذاییتان، مصرف مایعات، و ورزش روزانه بستگی دارد.
اگر هیچ سابقهی پزشکی ندارید که خلاف آن را ثابت کند، مصرف ۲ لیتر مایعات در روز برای سلامتی کافی رودهها ضروری است.
شما باید همچنین ۲۵-۳۰ گرم فیبر مصرف کنید، و باید ۳۰ دقیقه خارج از منزل و به صورت روزانه ورزش کنید.
در طول سالها، دریافتهام که مدفوع سبز زنگ میتواند به خاطر عوامل بسیاری باشد مانند پردازش خیلی سریع چیزی که میخورید توسط رودهّها.
دستگاه گوارش شما حاوی صفرا است، که در کبدتان تولید میشود و راه خود را به کیسهی صفرایتان باز میکند.
هر زمان غذا در سیستم گوارشیتان پردازش میشود، صفرا به تجزیهی ذرات آن کمک میکند.
در شرایطی که بدنتان غذا را خیلی سریع پردازش کند، صفرای موجود در سیستم گوارشی زمان کافی برای از هم پاشیدن آن نخواهد داشت.
در نتیجه مدفوع شما به رنگ سبز در میآید.
سبزیجات سبز و خوراکیهای سبز رنگ نیز در تبدیل کردن مدفوع به رنگ سبز تاثیر دارند.
مدفوع سبز لزوما خطرناک نیست.
با وجود این، اگر مدام با مدفوع سبز روبرو هستید باید مشکلی اساسی وجود داشته باشد.
اگرچه مدفوع قهوهای مدفوع با رنگ “نرمال” تلقی میشود، برخی طیفهای سبز – قهوهای نیز در این مورد قابل قبول محسوب میگردند.
مدفوع میتواند رنگهای توضیح داده شده در زیر را نیز داشته باشد:
مدفوع سیاه
مدفوع دارای رنگ سیاه به ویژه اگر نمای زمینهای قهوه را داشته باشد عنوانگر وجود مشکلات گوارشی است. موادی مثل مکملهای آهن، شیرین بیان سیاه، آبجوی سیاه، و داروهای بیسموت نیز میتوانند سبب سیاه رنگ شدن مدفوع گردند.
مدفوع سفید
اگر مدفوع سفید، خاکستری یا رنگ پریده باشد، فرد ممکن است دچار مشکل کبدی یا کیسۀ صفرا باشد زیرا رنگ پریده بودن مدفوع نشان دهندۀ فقدان صفرا است. برخی داروهای ضد اسهال نیز میتوانند سبب سفید رنگ شدن مدفوع شوند.
مدفوع سبز
اسفناج، کیل، یا دیگر غذاها میتوانند سبب سبز رنگ شدن مدفوع شوند. به هر جهت، مدفوع سبز رنگ در عین حال میتواند نشانهای از وجود صفرای بیش از حد در مدفوع و کافی نبودن میزان بیلیروبین در آن باشد.
مدفوع قرمز
مدفوع قرمز ممکن است بر اثر خونریزی در دستگاه گوارش ایجاد شود. مقدار کم مدفوع در خون میتواند نشان دهندۀ هموروئید باشد.
خوردن چغندر قند یا گیلاش قرمز، یا نوشیدن آب گوجه فرنگی نیز باعث قرمز شدن رنگ مدفوع میشود. وقتی این غذاها از مسیر دستگاه گوارش عبور کرده و از بدن خارج شوند مدفوع باید دوباره قهوهای شود.
مدفوع نارنجی
خوردن مقادیر زیاد غذاهای دارای رنگ نارنجی که دارای مقادیر زیادی رنگدانۀ موسوم به بتا کاروتن هستند سبب نارنجی رنگ شدن مدفوع میشود.
هویجها، سیب زمینی شیرین، و کدوی زرد در میان غذاهای حاوی این رنگدانه قرار دارند.
به هر جهت، انسداد مجاری صفرا یا برخی داروها شامل آنتیاسیدها و نیز آنتیبیوتیک ریفامپین میتوانند سبب نارنجی شدن مدفوع شوند.
مدفوع زرد
اگر مدفوع رنگ زرد داشته یا روغنی به نظر برسد، این وضعیت میتواند عنوانگر وجود چربی بیش از حد در مدفوع باشد. این ممکن است نتیجۀ مشکلات مربوط به جذب مواد غذایی یا وجود مشکلاتی در تولید آنزیمها یا صفرا باشد.
اغلب مردم در برخی مراحل زندگی دچار تغییراتی در رنگ مدفوع میشوند. به طور معمول این تغییر رنگ بر اثر مسائل مربوط به رژیم غذایی یا دیگر علل غیر مهم رخ میدهد. به هر حال، هر کسی که دچار تغییراتی در رنگ مدفوع میشود که بیش از 2 هفته ادامه دارد یا دارای مدفوع به رنگ سیاه یا قرمز است باید به پزشک مراجعه کند.
مدفوع سالم معمولاً دارای شرایط زیر است:
• دارای رنگ قهوهای متوسط تا تیره است: این رنگ به دلیل وجود رنگدانهای به نام بیلیروبین، که بر اثر شکسته شدن سلولهای خون به وجود میآید، در مدفوع ایجاد میشود.
• بوی قوی: باکتریها در روند دفع گازهایی منتشر میکنند که حاوی بوی ناخوشایند همراه مدفوع است.
• دفع مدفوع با درد همراه نیست: دفع مدفوع سالم باید بدون درد بوده و به حداقل زور زدن نیاز داشته باشد.
• بافت نرم تا سفت: مدفوعی که به صورت یکپارچه یا به صورت چند پارۀ مجزا اما یکپارچه دفع میشود به طور معمول نشانهای از مدفوع سالم تلقی میگردد. شکل دراز شبه سوسیس مدفوع به علت شکل روده ایجاد میشود.
• روزانه یک تا دو بار دفع میشود: اغلب مردم روزانه یک بار مدفوع دفع میکنند اگرچه دیگران ممکن است یک روز در این میان برینند یا تا سه بار در روز مدفوع کنند. به عنوان یک مقیاس حداقلی، مردم باید در طول یک هفته دستکم سه بار دفع مدفوع داشته باشند.
• پایداری در مشخصات: مدفوع سالم در افراد مختلف یکسان نیست و تفاوتهایی دارد. به هر جهت مردم باید بروز هر گونه تغییرات در بو، میزان استحکام، تکرار، یا رنگ مدفوع خود را پایش کنند زیرا این تغییرات میتواند نشانگر مشکلات متفاوتی باشد.
من فکر میکنم همهی ما زمانهایی پیش آمده است که به کاسهی توالت نگاه کرده باشیم تا ببینیم چه چیزی از ما بیرون آمده است.
اما خبر خوش آنکه، اکثر اوقات، فقط نشانهی آن است که بدنمان کار نسبتا متفاوتی انجام داده است.
مدفوع ناسالم گاه گاهی از ما بیرون میزند، اما مهم است که ذکر کنیم:
– اگر درد شدید احساس میکنید
– اگر احساس بدی دارید که مشکلی وجود دارد
همیشه به ندای بدنتان گوش کنید، چون آن بهتر از همه میداند.
اگر مدفوع ناسالم و غیر طبیعی شما بعد از سه روز تحت نظر گرفتن تغییری نکرد، به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
قضای حاجت غیر عادی میتواند به صورت چیزی تعریف شود که با روال همیشگی مدفوع شما متفاوت است و هشدار از وجود مشکلی میدهد.
آیا از خودتان میپرسید: «چند بار در روز باید مدفوع بکنم؟»
اگر چنین است، پس باید به تغییرات در رژیم غذاییتان یا انجام سایر اقداماتی که به تغییر عادات دفعتان مربوط میشوند توجه کنید.
برای آنکه جوابی مستقیم و سر راست به پرسش شما بدهیم: «مدفوع غیر عادی» به جنس (بافت) آن بستگی دارد.
دفعات زیادی مدفوع نرم کردن در یک روز یک قضای حاجت غیر عادی محسوب نمیشود، اما اگر مدفوعتان مایع و روان است، باید ببینید علت آن چیست.
اگر در یک روز چندین بار مدفوع آبکی کردید، باید خیلی بیشتر مراقب باشید.
اگر از تعداد دفعاتی که در روز اجابت مزاج میکنید ناراحت هستید، به فکر افزایش فیبر مصرفیتان باشید تا تعداد دفعاتی که مدفوع آبکی میکنید کاهش پیدا کند.
مدفوعی که سفت و ترک خورده است غیر عادی به حساب میآید چون نتیجهی ابتلا به یبوست است.
اگر مدفوع به صورت گلولهای و همراه با مایع بیرون میآید، میتواند مدفوع غیر عادی باشد.
این میتواند دردناک باشد یا ناراحتی زیادی به همراه بیاورد.
اگر نگران این هستید که آیا مدفوعتان غیر عادی است یا نه، مدفوعتان را به مدت ۳ روز تحت نظر بگیرید.
بعد ببینید آيا تغییری احساس میکنید یا همچنان دچار علائم مربوطه هستید.
اگر مدفوعتان قرمز یا سیاه رنگ شد، نباید برای ارزیابی وضعیت مدفوعتان سه روز صبر کنید!
موارد فهرست زیر را میتوان نمایانگر وجود مشکلات گوارشی قلمداد کرد:
دفع مکرر مدفوع (بیش از 3 بار در روز)
کافی نبودن مقدار دفع مدفوع (کمتر از 3 بار در هفته)
نیاز به زور زدن زیاد در هنگام دفع مدفوع
قرمز، سیاه، سبز، زرد یا سفید رنگ بودن مدفوع
روغنی یا چرب بودن مدفوع
احساس درد در هنگام دفع مدفوع
وجود خون در مدفوع
خونریزی در هنگام دفع مدفوع
آبکی (اسهالی) بودن مدفوع
سفتی و خشکی بیش از حد مدفوع که دفع آن را دشوار میکند
مدفوع خونی (مدفوع سیاه یا قرمز)
مدفوع چسبناک قیر مانند
مدفوعی که سخت دفع میشود.
مدفوع آبکی که حداقل سه روز طول میکشد
پلاکهای زیتونی یا سفید رنگ در مدفوع
سایر رنگهای رنگین کمان مدفوع که باید مراقبشان باشید عبارتند از:
زرد کم رنگ (احتمالا به خاطر جذب ضعیف چربیها)
سیاه (حاکی از خونریزی روده یا خونریزی دستگاه گوارش که میتواند مرگبار باشد
قرمز (حاکی از خونریزی روده یا خونریزی رکتوم که میتواند مرگبار باشد).
سفید (انسداد یا ترشح نشدن صفرای موجود در سیستم بدنیتان)
۱. قهوهای روشن
۲. قهوهای تیره
۳. سبز (اگر به وفور اتفاق نیفتد)
مدفوع غیر عادی میتواند به علت وجود چند ناراحتی باشد، مانند رژيم غذایی، استرس، عوامل بیولوژیکی (مانند سایر ناراحتیهای پزشکی)، داروها، و ورزش.
کم کردن از آنچه در حال حاضر باعث تغییر در اجابت مزاجتان شده است ویژهترین راه برای یافتن راهحلی برای مشکلات مدفوعتان است.
رژیم غذایی نادرست
رژیم غذایی کم فیبر با مصرف مایعات کم میتواند به یبوست منجر شود.
بدون وجود فیبر کافی در رژیم غذاییتان، مدفوعتان حجم کافی برای رودههایتان نخواهد داشت و به سرعت پردازش میشود.
در نتیجه، مدفوعتان شروع میکند به سفت شدن در رودهها و در نهایت ایجاد یبوست میکند.
استرس
استرس بیش از حد نیز میتواند به واکنش جنگ یا گریز منجر شود، که سیستم عصبیتان را تحرکی میکند، و میتواند باعث شود نیاز مبرمی به دفع مدفوع پیدا کنید.
بدنتان هدفش حفظ تلاش برای کمک به سلامت مغز و قلب است و به شما انرژی زیادی میبخشد که بر عامل استرسزا غلبه کنید.
پاسخ جنگ یا گریز میتواند نهایتا باعث تغییرات اساسی در الگوها و اشکال اجابت مزاجتان بشود.
ناراحتی های بیولوژیکی
ناراحتیهای پزشکی میتوانند روش سوخت و ساز غذاها ، این که چقدر سریع غذا را پردازش میکنید یا حتی عضلات چگونه در دستگاه گوارشتان به غذا واکنش نشان میدهند را تغییر دهند.
با در نظر گرفتن همهی این تغییرات، ارزیابی نحوهای که ناراحتی پزشکی بر نحوهی اجابت مزاجتان تاثیر میگذارد باید در اولویت قرار بگیرد.
بنابراین، دربارهی داروهایی که مصرف میکنید تحقیق کنید، و مراقب یبوست به عنوان یکی از عوارض جانبی آن باشید.
ورزش
ورزش کردن به تمام آب میوهها کمک میکند تا در سیستم گوارشتان این ور و آن ور بروند. و قطعا، با داشتن سبک زندگی ساکن و یکجانشینی میتواند به یبوست منجر شود.
مدفوع چسبناک و قیر مانند میتواند حاکی از مشکلات متابولیک باشد یا نشانهی این که سیستم گوارشیتان دچار خونریزی است.
مدفوع قرمز حاکی از خونریزی رکتوم است یا اینکه خونریزی از قسمت پایینی رودهها ناشی میشود.
مدفوع سیاه که شبیه دانههای قهوه است حاکی از آن است که ممکن است جایی در سیستم گوارشیتان دچار مشکل شده باشید.
اگر در حال حاضر مکمل آهن مصرف میکنید، نباید نگران باشید چون در چنین وضعیتی داشتن مدفوع سیاه رنگ کاملا عادی است.
مدفوعهای سفت میتوانند عادی باشند، و خطر یا تهدیدی برای سلامتی و زندگی محسوب نمیشوند.
با وجود این، ممکن است آنها در دستهی غیر عادی قرار بگیرند که این به خاطر خطرات طولانی مدتی است که یبوست به همراه میآورد.
یبوست
یبوست باید بعد از گذشت سه روز برطرف شود.
این که گاهگاهی با دشواری اجابت مزاج مواجه شویم عادی است اما سعی کنید به هنگام دفع مدفوع زیاد به خودتان فشار وارد نکنید.
این شیوه احتمال ابتلای شما به علائم منفی را کاهش میدهد.
همهی ما هر از گاهی یبوست را تجربه میکنیم، اما بسیار مهم است که مطمئن باشیم اقدامات کافی را در زمینهی پیشگیری از پیشرفت یبوست به انسداد روده انجام دادهایم.
در طرف دیگر این ماجرا، اگر به مدت ۳ روز مدفوع آبکی داشتید، این ناراحتی میتواند شما را در معرض خطر عدم تعادل الکترولیت قرار دهد.
و این ممکن است نشانهای از عفونت باشد – اگر اخیرا آنتی بیوتیک مصرف کردهاید، یا سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید.
در موارد نادر، عفونتی به نام کلستریدیوم دیفیسل (یا C-Diff) فلورای موجود در دستگاه گوارش و رودههای شما را تغییر میدهد – و این کار را با آزادسازی باکتری که معمولا در سیستم گوارش شما خاموش است انجام میدهد و به رودههایتان آسیب میرساند.
اسهال
این تاثیر میتواند به عفونتها، اسهالهای آبکی منجر شوند که میتوانند مرگبار باشند.
اگر تب، بیحالی (رخوت)، یا مور مور شدن در عضلاتتان و اندامهایتان احساس نمیکنید، پس نباید نگران اسهالی که تجربه میکنید باشید.
اسهال همچنین میتواند به خاطر حرکت کردن غذا در درون سیستم گوارشی با سرعت بسیار زیاد نیز اتفاق بیفتد، و همین طور فشار آوردن بسیار زیاد و بسیار سریع رودهها برای هضم غذا.
وضعیت خودتان را بررسی کنید، و از خودتان بپرسید چه چیزی باعث اسهال شما شده است.
بهترین توصیهی من به کسانی که اسهال دارند این است: نزدیک به توالت بنشینید و از پاک کنندهّهای نرم و مرطوب استفاده کنید.
اگر اجابت مزاجی داشتهاید که شبیه به ریختن یک شیشه روغن زیتون داخل توالت بوده است، ایدهی خوب آن است که قبل از ترسیدن به فکر بررسی رژیم غذاییتان باشید.
رژیمهای پر از چربی و روغن میتوانند به اسهال چرب منجر شوند.
در موارد بسیار شدیدتر، مدفوع چرب ممکن است نشانهای از مشکل جذب باشد که به ارزیابیهای بیشتر نیاز دارد – البته در صورتی که بیش از چند روز طول بکشد.
شرایط متابولیکی که فیبروز سیستیک نامیده میشود میتواند یکی از احتمالات واقعی باشد.
رژیمهای سرشار از چربی باعث مدفوع چرب و تغییرات در توانایی بدنتان برای جذب چربی میشود – که معمولا به خاطر کمبود صفرا یا آنزیمهای گوارشی است.
اگر در مورد داشتن مدفوع چرب نگران هستید، با پزشکتان مشورت کنید، به خصوص اگر کاهش وزن شدیدی را تجربه میکنید.
اگر در مورد تنظیم سلامت رودههایتان کنجکاو هستید، یک راه ساده را به خاطر بسپارید که مخفف آن «فوا» است: فیبر، ورزش، آب.
افزایش میزان فیبری که در رژیم غذاییتان مصرف میکنید حجم مدفوعتان را افزایش میدهد، و باعث میشود مدفوعتان نرم و آرام بیرون بیاید.
اما، ننوشیدن آب کافی میتواند معجزهی درمانی شما را به یک کابوس شوم بدل کند.
مصرف بیش از حد فیبر – بدون نوشیدن آب کافی – میتواند به یبوست شدید منجر شود، که هرگز دلتان نمیخواهد حتی دشمنتان آن را تجربه کند.
هر وقت مدفوعتان به سرعت از روده عبور کند، زمان کافی برای تبدیل آن به یک تودهی سفت وجود نخواهد داشت که همین باعث یبوست میشود.
باز هم تاکید میکنیم، فیبر فقط در صورتی کارساز خواهد بود که با نوشیدن مایع زیاد همراه باشد.
هر وقت به فیبر مصرفیتان آب اضافه نکنید در دستگاه گوارشیتان سفت میشود و میتواند به یبوست منجر شود.
چند ابرخوراکی غیر محلول در آب که برای درمان یبوست فیبر لازم را فراهم میآورند عبارتند از:
– برنج قهوهای
– لوبیا سبز
– بروکلی
– آلو برقانی
– لوبیا چشم بلبلی
– نان گندم
و اما چند ابرخوراکی محلول در آب که میتوانند اسهال را درمان کنند:
۱. بلغور جو دو سر
۲. موز
۳. نخود
۴. عدس
۵. جو
در مورد هر خوراکی دیگری که در این فهرست نیست، مهم است یادتان باشد که فیبری که در خوراکیها به دنبال آن هستید نامحلول در آب باشد.
فیبر نامحلول بر حجم مدفوع میافزاید و به یک مادهی ژلاتینی تجزیه نمیشود.
این ماده با حجیم کردن مدفوع به اندازهای که رودهها بتوانند آن را به راحتی به بیرون هل بدهند، یبوست را درمان میکند.
در مورد اسهال، مهم است که یادتان باشد به دنبال فیبر محلول باشید.
این خوراکیها با افزودن مادهای به مدفوع و بعد تبدیل آن به مادهای ژلاتینی که به طریقی دیگر مدفوعتان را حجیم میکند اسهالتان را درمان میکنند. یک رژیم «مبست» (موز، برنج، سیب زمینی، و نان تست) میتواند به سرعت اسهال را درمان کند.
رژیمهای غذایی «مبست» با بازتنظیم سیستم گوارشیتان کار خود را انجام میدهند.
بنابراین خوراکیهای اصلی و بی نمک و ادویه به رودههایتان فرصت استراحت میدهند، و در عین حال عملکرد روده را تحریک میکند.
خوراکیهای بی نمک و ادویه میتوانند فایدههای زیر را به همراه داشته باشند:
– آنها مخاط رودهای شما را تحریک نمیکنند
– آنها به قدری نرم هستند که گرفتگیهای معده و رودهتان را برطرف میکنند
– آنها به درستی گوارش میشوند و غذا را پردازش میکنند
اگر عفونت یا گرگرفتی ناشی از یک مشکل پزشکی قدیمی را تجربه نمیکنید، میتوانید با چند روز استراحت دادن به بدنتان عملکرد رودهتان را احیا کنید.
مسهل راهی پرفشار-شدید برای بیرون کشیدن مدفوع از رودهتان است – از طریق فشرده کردن رودهها یا کشاندن مقدار زیادی مایع به داخل مدفوع.
این اثر میتواند به گرفتگیها، ناراحتی و حتی اسهال آبکی منجر شود.
نرم کننده مدفوع به مدفوع تان مایعات اضافه و کمک میکند بدون احساس گرفتگی یا عوارض جانبی شدید حرکت کند.
نرم کننده مدفوع را میتوان روزانه مصرف کرد، اما از مسهل نباید هر روز استفاده کرد.
راههای غیردارویی برای بر طرف کردن یبوست شامل نوشیدن آب آلو یا قهوهی کافی یا فقط نوشیدن آب میشود.
آب آلو در دستگاه گوارش با عمل کردن به عنوان یک نرم کننده مدفوع کار خود را انجام میدهد که بر مایع و حجم مدفوع میافزاید.
آب آلو فقط به سالمندان توصیه نمیشود.
من خودم به شخصه از زمانی که بیست ساله بودم از آن برای حفظ و بازیابی سلامت رودههایم استفاه کردهام.
قهوه در دستگاه گوارش مثل یک مسهل کننده مدفوع عمل میکند و حرکت حلقوی را افزایش میدهد که این حرکت رودههایتان را به هم فشرده میکند.
در نتیجه به سرعت مدفوع را وادار به خارج شدن از بدن میکند.
همهی ما مدفوع قهوه مانند و سفت را تجربه کردهایم چه موقع خلاص شدن از یبوست یا به عنوان یک غافلگیری صبحگاهی غیر منتظره.
آب از دهیدراته شدن بدن جلوگیری میکند و مدفوع سفت و ترک خورده یا حتی گلوله مانند را دفع میکند.
خوردن آب بیشتر برابر است با مدفوع نرمتر.
درمانهای دارویی برای رهایی از یبوست شامل نرمکنندههای مدفوع و مسهلهای بدون نسخه میشود.
در اینجا از هیچ برند خاصی نام نمیبریم.
اما مهم است یادتان باشد که به دفعات میتوان از نرم کننده مدفوع استفاده کرد، و مسهلها را نمیتوان روزانه مصرف کرد در غیر این صورت با عوارض جانبی روبرو خواهیم شد.
داروهای خوراکی که مصرف میکنید نسبت به شیافها کندتر عمل میکنند، اما این به خودتان بستگی دارد که کدام یک را انتخاب کنید.
اگر مدفوع خونی یا چرب را تجربه میکنید، یک ایدهی خوب آن است که سعی نکنید مشکل را خودتان حل کنید، و به یک متخصص پزشکی جهت کمک گرفتن مراجعه کنید.
اگر مدفوع خونی دارید، ممکن است به یک بیماری اورژانسی مبتلا شده باشید.
برای سلامتی کلی رودهها، خوردن ماست پروبیوتیک و مصرف روزانهی مکملهای پروبیوتیک میتواند به مستقر کردن مجدد میکروفلورها در دستگاه گوارشتان کمک کنند که از این رو میتوانند جلوی عفونتهای گوارشی و ناراحتیهای معده را بگیرند.
ماست پروبیوتیک با فراهم آوردن باکتریهای زندهای که مشابه باکتریهای دستگاه گوارشیتان هستند کار خود را انجام میدهند.
این باکتریهای خوب به مبارزه با باکتریهای بد کمک میکنند.
اگر به کمبود باکتریهای مفید در روده و معدهی خود دچار شوید، باکتریهای بد جای آنها را خواهند گرفت که این میتواند به عفونت مبتلا شود.
تنظیم یک برنامهی روتین میتواند بخش آرامبخشی از طرح محافظت از رودهها باشد، و باعث خواهد شد در کمال آرامش اجابت مزاج کنید.
حصول اطمینان از این که حداقل هر سه روز یک بار اجابت مزاج میکنید میتواند به برگرداندن مدفوعتان به حالت عادی کمک کند – این کار از طریق اطمینان پیدا کردن از این که همه چیز سر جای خودش جریان دارد عملی میشود.
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که مدفوع دارای رنگ قرمز روشن، سیاه، یا شبه قهوه بوده باشد مردم باید به فوریت به پزشک مراجعه کنند. این وضعیت نشان دهندۀ از دست دادن خون است که در صورت عدم درمان میتواند به یک موقعیت اورژانسی پزشکی تبدیل شود.
شما باید به پزشک مراجعه کنید اگر اسهال آبکی دارید که ظرف ۳ روز درمان نشود، یا در طول یک روز بارها اتفاق بیفتد.
همچنین باید به پزشک مراجعه کنید اگر مدفوع خونی، مدفوع سیاهی که حاصل مصرف دارو نیست، یا یبوستی که ظرف ۳ روز درمان نشود را تجربه میکنید.
– اسهال
اسهال بیش از حد میتواند به افزایش تحرک گوارشی، خوراکیهای مسئله دار، و حتی عفونت منجر شود.
اسهال میتواند به عدم تعادل الکترولیت منتج شود که آن هم میتواند علائم مهلک و حتی مرگباری داشته باشد.
– مدفوع خونی
سادهترین راه تعیین اینکه آیا در مدفوعتان خون وجود دارد یا نه این است که رنگ آن را بررسی کنید.
خونریزی قسمت فوقانی دستگاه گوارش به «دانهّهای قهوه» منجر میشود که سیاه رنگ هستند.
خوم موجود در دستگاه گوارشتان در گذر زمان رنگ قرمز روشن خود را از دست میدهد و بعد از گوارش شدن توسط آنزیمهای معده سیاه میشود.
هرچه خونریزی روده به مخرج نزدیکتر باشد رنگ خون خارج شده روشنتر میتواند باشد.
اما خونریزی که از نواحی بالای دستگاه گوارشی ناشی میشود رنگ قرمز غلیظتری دارد چون خون رسوب میکند و لخته میبندد.
در نهایت، خونریزی رکتوم به خاطر هموروئید یا شقاق به وجود میآید که همیشه رنگ قرمز روشن دارد.
من مطمئن هستم که همهی ما قبلا اینها را شنیدهایم، اما مشورت کرد با یک پزشک پیش از استفاده از داروهای بدون نسخه، مکملهای گیاهی یا هر نوع مداخلهی دیگری امری ضروری و جزو بایدها است.
در مصرف مسهلها زیاده روی نکنید!
یبوست را میتوان از طریق راههای غیر دارویی درمان کرد در صورتی که هیچ سابقهی بیماری مرتبط با روده نداشته باشید.
سوء مصرف مسهلها میتواند به عدم توانایی در اجالت مزاج بدون کمک پزشکی بینجامد.
این چرخه بیپایان است، و بهترین کار آن است که اگر احساس میکنید یبوستی دارید که خودش درمان نخواهد شد به پزشک مراجعه کنید.
تمیزی و نظافت بخش مهمی از سلامت رودهها و پیشگیری از عفونت محسوب میشود.
بعد از اجابت مزاج، دستهایتان را با صابون و آب گرم بشویید تا سلامتی و تندرسیتان حفظ شود.
بخشی از پذیرفتن مسئولیت سلامت رودهها حفظ سلامت محیط خارج رودههایمان است، هر زمان که ممکن باشد.
وقتی اجابت مزاج میکنید از فشار آوردن به مخرج اجتناب کنید، تا به مشکلاتی مانند هموروئید مبتلا نشوید.
اجابت مزاج وقتی هموروئید داشته باشید بینهایت دردناکتر میشود، و یبوست میتواند آن ناحیه را دچار حساسیت کند و منجر به خونریزی رکتوم شود.
اگر تب، سرگیجه، حالت تهوع شدید، استفراغ، یا اسهال دارید، ممکن است به بیماری شدیدتری مبتلا شده باشید که باید بررسی شود.
سعی نکنید خودتان اسهال را از بین ببرید، مگر آن که پزشک طریقهی انجام این کار را به شما یاد داده باشد.
جلوگیری از اسهال بعد از مسمومیت مانع از آن میشود که بدنتان بتواند خودش را از دست مواد سمی و باکتریها خلاص کند.
حتی اگر احساس میکنید بیش از حد اجابت مزاج میکنید نیز بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
برای اطمینان از سلامت روده و مدفوع راهنماییهای زیر قابل استفاده است:
• فیبر کافی مصرف کنید: کار را با این هدف پیگیری کنید که به میزان مصرف توصیه شده در روز که 25 گرم فیبر برای زنان و 38 گرم برای مردان زیر 50 سال است، دست بیابید. زنان در سنین بالای 50 سال باید روزانه 21 گرم فیبر مصرف کنند حال آنکه این رقم برای مردان در همین محدودۀ سنی به میزان 30 گرم در روز است.
• به مقدار کافی آب بنوشید: یک مقدار عقلایی برای این مورد مصرف 8 لیوان آب در روز است. در صورت مصرف فیبر بیشتر سیراب نگه داشتن بدن به ویژه دارای اهمیت خواهد بود.
• پروبیوتیک مصرف کنید: این باکتریهای مفید در اشکال کپسول در دسترس هستند، اگرچه برخی ماستها و نوشیدنیها نیر حاوی پروبیوتیک هستند. پروبیوتیکها برای مقابله در برابر یبوست و نیز اسهال عفونی مفیدند.
• منیزیم مصرف کنید: هیدروکسید منیزیم اغلب اوقات برای درمان یبوست استفاده میشود. این ماده برای اکثر مردم ایمن است، اگرچه مصرف آن برای مردم دچار مشکلات کلیوی توصیه نمیشود.
• ورزش کنید: ورزش منظم به نرمال شدن حرکات روده و تخفیف یبوست کمک میکند. ورزش در عین حال باعث کاهش استرس میشود که یکی از علل شایع غیر نرمال بودن مدفوع به حساب میآید.
داشتن یک سیستم گوارش دارای عملکرد درست برای سلامت و تندرستی انسان نقشی حیاتی دارد. در عین حال برخورداری از یک رژیم غذایی سالم و متوازن قابل توصیه است.
ناهنجاریهای ادامهدار در مدفوع میتواند به بروز عوارضی منجر شود. برای مثال، ادامۀ اسهال به کمبودهای تغذیهای میانجامد در حالی که یبوست میتواند سبب انسداد روده شود.
شاخص مدفوع بریستول* Bristol stool scale یک راهنمای جامع برای دنبال کردن عادات دفع مدفوع است.
* شاخص مدفوع بریستول Bristol stool scale : شاخص مدفوع بریستول یک ابزار پزشکی تشخیصی است که برای طبقه بندی شکل مدفوع انسان در هفت دسته طراحی شده است. این ابزار در دو زمینه بالینی و آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد. این شاخص گاهی با عنوان نمودار مدفوع بریستول Bristol stool chart یا شاخص فرم مدفوع بریستول Bristol stool form scale مطرح می شود.
تا حالا به این مسئله فکر کرده اید که چرا یک هفته مدفوعتون سفت و یک هفته آبکی است؟
و اینکه شکل مدفوعتون در مورد سلامت روده شما چه می گوید؟
مقیاسی برای این مسئله وجود دارد که شاخص مدفوع بریستول نامیده می شود و امکان صحبت در مورد حرکت روده را برای شما و پزشکتان فراهم می کند و می تواند اطلاعاتی در مورد اتفاقاتی که در روده می افتد به شما بدهد.
دکتر آلیسیا پاریان Alyssa Parian، استادیار پزشکی در دانشکده پزشکی جان هاپکینز Johns Hopkins University، می گوید: “بیماران این شاخص را دوست دارند. آنها وارد مطب می شوند و به من می گویند من بارها تصویر شماره 1 را تجربه کرده ام، ابتدا نمی دانند در مورد چه چیزی صحبت می کنند، اما بعد تشخیص می دهید که منظور آنها همان شاخص مدفوع بریستول است.”
7 نوع شکل مدفوع در شاخص بریستول و مفهوم هر یک در مورد سلامتی روده ها:
شکل مدفوع شماره 1
این توده های سخت مانند مهره هایی هستند که دفع آنها بسیار سخت است: ممکن است به مدت 45 دقیقه در دستشویی بمانید و چیز زیادی دفع نشود. پاریان می گوید: ” این شخص مبتلا به یبوست شدید است و بیماران آن را مدفوع خرگوشی می نامند. به نظر می رسد هیچ چیز را دفع نکرده اید.” یبوست به دلایل مختلفی ممکن است بروز کند” در ادامه به مهم ترین علل یبوست اشاره می کنیم.
مهمترین علت یبوست چیست؟
– رژیم غذایی:
اولین علت بروز یبوست رژیم غذایی شماست. مطمئن شوید که در روز حداقل 5 لیوان آب آشامیدنی می نوشید و مقدار زیادی فیبر از میوه ها، سبزیجات و غلات سبوس دار دریافت می کنید. پاریان در این باره می گوید: اگر فقط گوشت، سیب زمینی و پنیر بخورید، این ها غذاهایی هستند که باعث یبوست می شوند.
– داروها:
علت بعدی داروهایی است که مصرف می کنید. بسیاری از داروها مانند بنادریل Benadryl (که نام دیگر آن دیفن هیدرامین است و برای درمان عطسه و سرفه و حساسیت تجویز می شود) می توانند بدن و روده شما را خشک کنند، در حالیکه داروهای دیگر مانند داروهای مخدر* narcotics میزان حرکت دستگاه گوارش را کم می کنند.
*داروهای مخدر Narcotic : یا سرخوش نما، نامی عمومی برای انواع مختلفی از داروها و ترکیبات طبیعی، شیمیایی است که اغلب به دلیل احتمال ایجاد وابستگی به مصرف جزو مواد اعتیادآور طبقهبندی شده و معمولاً خرید و فروش آنها ممنوع است.
– روده بزرگ:
اگر رژیم غذایی و داروهای شما عامل بروز یبوست نباشد، پزشک بررسی خواهد کرد تا مشخص کند که:
– آیا روده بزرگ یا کولون شما آهسته حرکت می کند؟
– آیا انسدادی در روده وجود دارد؟
– آیا روده بر اثر بافت های اسکار* scar یا تومور تنگ شده است؟
*اسکار scar :جوشگاه یا جای زخم، که در زبان انگلیسی به آن اسکار نیز گفته میشود، اثر برجایمانده از التیام زخمی که بافتهای آسیبدیده آن به طور کامل بازسازینشده و بافت همبند جای آنها را گرفته باشد.
– عضلات مقعد:
یبوست همچنین ممکن است به معنای خوب کار نکردن عضلات مقعد باشد. پاریان می گوید: ” ما دریافته ایم که این عامل می تواند یک مسئله مهم در بروز یبوست به ویژه در خانم هایی باشد که اخیرا زایمان کرده اند.” تولد نوزاد ممکن است باعث کشیدگی یا پارگی عضلات کف لگن شود و به عصب ها آسیب برساند که باعث حرکت سخت تر روده می شوند.
اما یک راه حل نسبتا آسان و غیر مخرب وجود دارد: فیزیوتراپی کف لگن که می تواند با یک نظم نسبتا کوتاه روده را به حالت کاری خود بازگرداند.
شکل مدفوع شماره 2
مانند شماره 1، شماره 2 نیز به یبوست مرتبط است. این مدفوع به شکل سوسیس است (کمی از آن سفت تر)، و همچنان سفت و ناهنجار است. زور زدن و ناراحتی و فشار زیاد برای عبور دادن این نوع مدفوع می تواند باعث درد و ناراحتی و حتی متورم شدن کولون (روده بزرگ) شود. پاریان می گوید: “در بعضی بیمارانحالت مدفوع در یک روز بین شماره 1 و 2 در این شاخص تغییر می کند، اما معمولا افرادی که در حالت شماره 2 قرار می گیرند، معمولا شدت یبوست در آنها کمی کمتر است.”
اگر بیشتر مواقع در زندگی خود به حالت شماره 2 دچار بوده اید که برطرف می شده و باز به آن دچار می شده اید، ممکن است فقط دارای یک روده با سرعت حرکت کمتری باشید و این مسئله خیلی نگران کننده ای نیست. زمانی این مسئله نگران کننده است که یک تغییر ناگهانی و بزرگ اتفاق بیفتد که بیشتر از 10 روز ادامه پیدا می کند و در این شرایط لازم است برای اطمینان به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید مسئله جدی نیست.
شکل مدفوع شماره 3
مثل سوسیس که ترک هایی روی آن دارد. پاریان می گوید: “این شکل مدفوع حرکت کاملا طبیعی روده را نشان می دهد که دفع مدفوع در این حالت تلاش یا دردی به همراه ندارد. زمانی که دفع انجام می شود، احساس رضایت دارید و روده کاملا خالی شده است.”
شکل مدفوع شماره 4
در این حالت مدفوع مرطوب تر و نرم تر است و شبیه به مار یا شاخه درخت می باشد. این مدفوع نیز طبیعی است. این شکل مدفوع به راحتی خارج می شود و حالت آن طوریست که از هم جدا نمی شود. پاریان می گوید: “ممکن است اگر به یکی از حالت های 3 یا 4 مبتلا باشید، تفاوتی بین آنها مشاهده نکنید. آنها فقط متفاوت به نظر می رسند.”
عوامل زیادی باعث تغییرات جزئی در بافت مدفوع می شوند. قطعا میزان فیبری که می خورید و میزان آبی که می نوشید روی این مسئله تاثیر گذار هستند. حتی میزان چربی رژیم غذایی گاهی بر روی نرمی مدفوع تاثیر می گذارد، با یک رژیم غذایی چرب تر معمولا مدفوع نرمتر می شود.
شکل مدفوع شماره 5
این مدفوع نرم و شل ممکن است با یک مدفوع سفت و مار مانند شروع شود، اما قطعات آن به راحتی از هم جدا می شوند. این نوع مدفوع شبیه به حباب هایی است که لبه های آنها ترک خورده و دفع آن تلاش زیادی لازم ندارد.
اگر این حالت به مدت یک یا دو روز طول بکشد، ممکن است مربوط به اضطراب باشد یا خوردن غذایی که با بدن شما سازگار نیست. با این حال اگر مدفوع شل چند روزی ادامه پیدا کرد یا برای شما غیر طبیعی به نطر رسید، به پزشک مراجعه کنید.
گرچه این شکل مدفوع هم طبیعی در نظر گرفته می شود، اما ممکن است مربوط به وجود مشکلاتی مانند سندروم روده تحریک پذیر، عدم تحمل لاکتوز تشخیص داده نشده یا وجود قندهای مصنوعی در آدامس یا شیرینی های معطر باشد. پاریان می گوید: این حالت خیلی طبیعی نیست، اما غیر طبیعی هم نیست. مطمئنا هر تغییری نیاز به بررسی دارد.”
شکل مدفوع شماره 6
بعضی افراد این نوع مدفوع را گل یا لجن می نامند. گرچه این مدفوع دارای شکل خاصی نیست، اما اسهال هم محسوب نمی شود، زیرا آب خالی هم نیست. این مدفوع حاوی مقداری مواد و تکه های خمیر مانند و نرم با لبه های به هم ریخته است. این شکل مدفوع طبیعی نیست.
مدفوعی که به طور منظم شل باشد، مشکل آفرین است، زیرا نشان می دهد شما ویتامین ها و مواد معدنی را جذب نمی کنید و ممکن است دچار کمبود شوید.اگر به طور ناگهانی مدفوع شما شل شده و بیشتر از چند روز ادامه پیدا کرد، پزشک حساسیت غذایی یا عدم تحمل به یک ماده غذایی را در شما مورد بررسی قرار می دهد.
مهم ترین علل مدفوع شل چیست؟
عدم تحمل لاکتوز:
یکی از رایج ترین علل بروز این حالت در مدفوع عدم تحمل لاکتوز است که لزوما با این عارضه متولد نمی شوید و ممکن است به مرور زمان و با افزایش سن به عدم تحمل لاکتوز مبتلا شوید.
داروها:
پزشک داروهای شما را نیز چک می کند – برخی داروهای دیابت، مانند متفورمین، یکی از رایج ترین علل شل شدن مدفوع هستند. اگر اخیرا از آنتی بیوتیک ها مصرف کرده اید، به یاد داشته باشید که این داروها هم باعث شل شدن مدفوع می شوند. پاریان می گوید: “آنتی بیوتیک ها باکتری های روده را تغییر می دهند و باعث می شوند همه چیز از مسیر اصلی خود خارج شود. گاهی آنتی بیوتیک ها تمام باکتری های خوب روده را از بین می برند و چیزهای بد به شکل غیر قابل کنترل در روده رشد می کنند.” این مسئله ممکن است منجر به عفونت شود.
بیماری های مربوط به روده:
پزشک موارد دیگری، مانند کولیت اولسراتیو (کولیت اولسروز یا پسرودهآماس زخمی Ulcerative colitis نوعی بیماری التهابی روده) یا بیماری کرون* Crohn’s disease را نیز مورد بررسی قرار می دهد.
بیماری کرون Crohn’s disease :یکی از بیماریهای التهابی روده است که با التهاب دیواره روده مشخص میشود. بیماری کرون بک بیماری مزمن است که قسمتهای گوناگون دستگاه گوارش از دهان گرفته تا مقعد را میتواند تحت تأثیر قرار دهد.
شکل مدفوع شماره 7
این شکل مدفوع نشان دهنده اسهال است، کاملا آبکی و بدون هیچ ماده سفتی در آن. شدت خروخ این نوع مدفوع زیاد است و شخص نمی تواند خودش را کنترل کند. این نوع ممکن است شبیه به شماره 6 باشد، اما معمولا شدیدتر از آن است. به علاوه این نوع مدفوع ممکن است باعث دفع ناگهانی شود، زیرا اسفنکتر sphincter(عضلات حلقوی در محل خروجی راست روده از بدن (مقعد) اسفنکتر نامیده می شود) نمی تواند این میزان آب را متوقف کند. اگر مجبور باشید هر دو ساعت یک بار به دستشویی بروید یا اگر مدفوع به مدت بیشتر از 4 روز آبکی باشد، ممکن است دچار کم آبی شوید. در این شرایط بهپزشک مراجعه کنید و حتما نوشیدنی های الکترولیت (دارای نمک) بنوشید.
اگر به جایی سفر کرده اید، حتما این مسئله را به پزشک خود اطلاع دهید زیرا ممکن است به عفونت مبتلا شده باشید. این مسئله در مورد رفتن به طبیعت هم صدق می کند، زیرا ممکن است از آب رودخانه مریض شده باشید. مانند شماره 6 در این مورد هم آنتی بیوتیک ها ممکن است عامل بروز مشکل باشند. ابتلا به اسهال در بیشتر از یک یا دو روز در ماه ممکن است مربوط به شرایط جدی تری باشد که نیاز به درمان دارد. پاریان می گوید: ” ممکن است این حالت ممکن است مربوط به سندروم روده تحریک پذیر یا عدم تحمل یک ماده غذایی باشد یا نشان دهنده شروع بیماری کولیت یا کرون باشد. تمام این علل از طریق معاینات کامل، بررسی سوابق پزشکی و سابقه خانوادگی مورد بررسی قرار می گیرند.”