باد معده یا گاز معده (گوز) از مقعد خارج می شود و این گاز پس از خوردن غذا و فعل و انفعلاتی که در بدن انجام می شود به وجود می آید. ماده اصلی تشکیل دهنده گاز معده متان است. در بدن یک انسان معمولی و سالم، مواد تشکیل دهنده گاز معده هیدروژن، نیتروژن، دی‌اکسید کربن و به میزان کمی متان و اکسیژن است.

شاید برای خیلی‌ها حتی دانستن واقعیت‌های علمی درباره باد معده ناخوشایند باشد اما علم و آگاهی خجالت و شرمساری نمی‌شناسد. برخلاف باور عموم که فکر می‌کنند گاز معده که گاهاً در اثر بی‌احتیاطی از معده خارج می‌شود سراسر متان و گازی مشتعل کننده است. باید بگوییم آنچه به عنوان گاز معده از بدن خارج می‌شود بیشتر هیدروژن و نیتروژن است. لازم است که واقعیات مربوط به این پدیده فیزیولوژیکی بدن که خیلی‌ها دل خوشی از آن ندارند را بدانید.

در بدن یک انسان معمولی و سالم، مواد تشکیل دهنده گاز معده هیدروژن، نیتروژن، دی‌اکسید کربن و به میزان کمی متان و اکسیژن است.گاز معده معمولا به دو روش ساخته می‌شود، از طریق بلعیدن و کشیدن هوا به داخل بدن و هضم غذا. هوای بلعیده شده نیتروژن و اکسیژن را وارد مجرای گوارشی و هضم غذا می‌کند، که اکسیژن غالبا جذب می شود، اما نیتروژن از مجاری بلامانع گوارشی عبور می‌کند و به عنوان ماده اصلی باد معده از بدن خارج می‌شود. نیتروژن گاز اشتعالزا نیست و حتی برای محیط لازم و ضروری است، طوری که ۷۸ درصد از فضای زمین را همین نیتروژن تشکیل می‌دهد.

باقی گازهای تشکیل دهنده باد معده، به میزان خیلی کم سولفید هیدورژن است که همان میزان کم باعث بوی ناخوشایند آن می‌شود. در واقع این گاز حاصل تخمیر و دیگر واکنش هایی است که هنگامی که باکتریها روی فیبر و مواد غذایی دیگر سیستم گوارش جشن می‌گیرند. میزان گاز هیدروژن و سولفید هیدورژن و متان که توسط میکروبها در باد معده به وجود آمده‌اند و به عنوان یک گاز معده معمولی از بدن خارج می شوند می تواند یک شعله زرد و یا نارنجی کوچک ایجاد کند و آن هم به علت درصد بالای هیدروژن در آن است. اگر این شعله حاصل از گاز معده به سمت رنگ آبی رود نشان می‌دهد که میزان متان به طور غیر معمولی بالا است.

وجود گاز متان در باد و نفخ معده در بیشتر مردم معمول نیست و تنها در یک سوم انسان‌ها دیده می‌شود. در یک مطالعه ثابت شد که انسان‌هایی که فیبر بیشتری در رژیم غذایی خود دارند میزان بیشتری هم گاز متان در باد معده دارند. اینکه چرا برخی از انسان‌ها متان در گاز معده تولید می‌کنند هنوز به وضوح روشن نیست. اما به نظر می‌آید محیط زندگی تاثیر بسیاری در تولید این گاز دارد( البته هنوز در زمینه ویژگی‌های ژنتیکی بررسی کامل انجام نشده است).

برای مثال در حالیکه ۷۷% از نیجریایی ها و ۸۷% از اهالی آفریقای جنوبی گاز متان در باد معده خود دارند تنها ۳۴% از نروژی‌ها و ۳۵% از ساکنان میناپولیس متان تولید می‌کنند. همچنین زنان بالغ بیشتر از دختر بچه هااین گاز را تولید می‌کنند. در آخر اینکه به احتمال ۹۵ % از پدر و مادر تولید کننده گاز متان، کودک هم متان تولید می‌کند. با وجود مشکلات و ناراحتی‌های این آزمایشات که خودتان می‌دانید علت آن چیست بررسی هایی که برای مطالعه میزان متان در گاز معده به وجود آمده وجود بیماری هایی مثل ورم معده و روده، سرطان روده و التهاب و عفونت روده را آشکار کرده‌است.

چند نکته:
گاز معده اگر تنها نیتروژن و هیدروژن باشد هیچ بوی ناخوشایندی ندارد اما ترکیب آن با سولفید هیدورژن و سولفور باعث ایجاد بوی بد می‌شود.سولفید هیدروژن چقدر خطرناک است؟ تنها ۷/۴ درصد از یک میلیارد مولکول این گاز برای ۵۰ درصد از مردم مضر و خطرناک است. ۵۰% از یک میلیون گاز سولفید هیدروژن باعث آسیب رسیدن به چشم می‌شود. ۱۰۰ تا ۱۵۰ قسمت از یک میلیون گاز سولفید هیدروژن حس بویایی را بلکل از بین می برد. ۸۰۰ تا از یک میلیون گاز سولفید هیدروژن ۵۰ درصد انسانها را بعد از ۵ دقیقه تنفس می‌کشد و میزان ۱۰۰۰ از یک میلیون آن در اولین تنفس باعث مرگ می‌شود.

مطالب علمی و دانستنی راجع به تابوهای جامعه بسیار کم کار می‌شود و این سوال که آیا واقعا باد معده آتش زا است تا به حال آسیب‌ و سوختگی زیادی به کنجکاوان این سوال زده است. برای همین دانستن واقعیتهای علمی درباره یک موضوع رایج در ساختمان بدن انسان با وجود همه خجالت‌ها لازم است. به هر حال این یک مسئله طبیعی در بدن است و نباید تابو بودن آن در جامعه مانع از عدم آگاهی درست درباره آن باشد.

منبع: زنجفیل