خواص نان سنگک کنجدی | خواص نان سنگک سبوس دار
نان سنگک یکی از بهترین نان های سبوس دار ایرانی است که خواص نان سنگک کنجدی بسیار زیاد است در اینجا مهمترین خواص نان سنگک سبوس دار و کنجدی را بیان خواهیم کرد.
خواص نان سنگک کنجدی
نان سنگک کنجدی برای سلامت بدن انسان بسیار مفید است. نان سنگک کنجدی حاوی ویتامین ها، کلسیم، پروتئین و آهن است. نان سنگک از آرد سبوس دار درست می شود. از خواص نان سنگک کنجدی طعم، عطر، مغذی بودن و قابلیت سیرکنندگی آن است. شیوه پخت سنتی نان سنگک کنجدی و شکل و طعم متمایز آن از سایر نان ها باعث شده در فرهنگ و سفره ایرانی ارزش بالایی داشته باشد و به خصوص برای صبحانه، وجود نان سنگک در اولویت قرار گیرد. دانه‌های کنجد استفاده شده در نان سنگک کنجدی دارای ۵۰ تا ۶۰ درصد روغن و دو آنتی‌اکسیدان بسیار مفید از خانواده‌ی لیگنان‌ها به نام‌های سسامین و سسامولین هستند.
نان سنگک کنجدی نیز دو ترکیب فنولیک دیگر به نام‌های سسامول و سسامینول دارد که در فرایند تصفیه تشکیل می‌شوند.کنجد گیاهی گُلدار و از رده‌ی دولپه‌ای‌هاست. دانه‌های کنجد حاوی روغن بسیار باارزشی هستند. این دانه‌ها ۵۵ درصد چربی و ۲۰ درصد پروتئین دارند و به همین دلیل یک منبع بسیار غنی از اسیدهای چرب ضروری و بعضی از اسیدهای آمینه محسوب می‌شوند.
نان سنگک کنجدی یکی از انواع نان سنتی است که میتوان دانه‌هایی مثل کنجد، سیاهدانه یا مخلوطی از هردو را برای خوش طعم کردنش به روی آن پاشید. در گذشته برای این کار از دانه خشخاش استفاده می‌شد که امروزه منع مصرف دارد. همچنین از سنگک به عنوان نان سفره عقد نیز استفاده می‌شود که به صورت بزرگ پخته می‌شود و روی آن را با عسل و کنجد تزئین می‌کنند.
خواص نان سنگک کنجدی برای کودکان نیز بسیار مفید است، مخصوصاً در دورانی که سلول های عصبی در حال رشد هستند، آهن موجود در نان سبوس دار سبب باهوشی و رفتار خوب کودکان می شود. از طرفی چون برای نان سنگک، بیشتر از آرد کامل استفاده می شود و آرد کامل، ویتامین ها و املاح آن حفظ شده است، مصرف این نوع نان کنجدی بیشتر توصیه می شود. نان سنگک کنجدی به دلیل این که فیبر زیادی دارد، هضم آن آسان و از ارزش غذایی بالایی برخوردار است.
نان سنگک کنجدی یکی از قدیمی ترین نان های ایرانی است؛ به طوری که برخی قدمت این نان را پیش از ورود اسلام به ایران و برخی نیز عهد شاهان صفوی می دانند. در میان نان های سنتی و ملی ایران شامل نان لواش، تافتون و بربری، نان سنگک از نظر کارشناسان تغذیه، بهترین نوع نان است و حتی برخی با اغراق آن را بهترین نوع نان در دنیا می دانند. (برخی نقل ها نیز قدمت نان سنگک را قبل از ورود اسلام به ایران و در زمان پادشاهان ساسانی می دانند.)
یک نان سنگک کنجدی خوب، بافت نرم و یکنواختی دارد، به راحتی بریده می شود و زود بیات نمی شود. این ویژگی ها نشان می دهد در پخت آن از خمیر مایه استفاده شده است نه جوش شیرین. نان سالم باید کاملاً پخته و برشته باشد اما سطح آن نباید نشانه ای از سوختگی داشته باشد. از خواص نان سنگک کنجدی می‌تواند روی تولید هورمون‌های جنسی تأثیر مثبتی بگذارد چون موجب سوخت‌وساز بهتر اسیدهای چرب خصوصا در خانم‌های یائسه می‌شود. یکی از فواید نان سنگک کنجدی آنست که دارای سطح بالایی از ویتامین ها، کلسیم، پروتئین و آهن می باشد و بدن به همه آنها نیاز دارد. برای تهیه نان سنگک از آرد سبوس دار استفاده می شود که فواید زیادی برای سلامتی دارد.
از دیگر فواید نان سنگک کنجدی میتوان به طعم، عطر، مغذی بودن و قابلیت سیرکنندگی آن اشاره کرد. فیبر بالا از دیگر خواص نان سنگک سبوس دار است که موجب هضم بهتر غذا، درمان یبوست و زودتر سیر شدن افراد می شود. یکی از خواص نان سنگک کنجدی، چربی سوزی آن است. چربی‌ها با ارسال پیام‌هایی به مغز، در ترشح هورمون‌هایی که به ما احساس سیری می‌دهند، نقش دارند. اساسا، چربی‌های سالم با کاهش گرلین یا همان هورمون گرسنگی، چربی سوزی را بیشتر می‌کنند. ترکیبات فیتوشیمیایی خاصی که در دانه‌های کنجد وجود دارند و بخشی از خانواده‌ی لیگنان‌ها هستند، برای افزایش سوخت‌وساز بدن و افزایش چربی سوزی سودمندند. مطالعه‌ای که روی حیوانات انجام شد نشان می‌دهد دانه‌های کنجد می‌توانند به‌عنوان یک خوراکی چربی سوز بسیار عالی عمل کنند چون لیگنان‌ها مکانیسم‌های مهم کبد را تقویت می‌کنند.
خواص نان سنگک سبوس دار
نان سنگک سبوس دار که از نظر مزه، طعم، هضم، بهداشت و سلامت بهترین نان ایرانی است از ترکیب آرد مرغوب و سالم، آب خالص و کمی نمک پخته می شود. به اعتقاد کارشناسان، آن چه بیش از همه موجب شده نان سنگک سبوس دار در صدر نان های سنتی ایران قرار گیرد؛ آرد این نان است. آرد نان سنگک سبوس دار باید از گندم مرغوب و سالم و بدون هیچ نوع آرد دیگری مانند آرد جو یا حبوبات باشد. میزان سبوس گیری آرد سنگک سبوس دار، باید 7 درصد باشد اما برخی نانواها از آرد تافتون یا لواش که میزان سبوس گیری آن ۱۳ درصد است، استفاده می کنند. هر چند سبوس گیری بالا موجب می شود نان قدری شفاف تر شود اما کیفیت لازم را ندارد. نان سنگک سبوس دار فقط یک غذای سیرکننده نیست. منبعی از کربوهیدرات، فیبر، روغن، املاح و برخی ویتامین هاست. یعنی بخش زیادی از آن چه بدن ما برای سوخت و ساز نیاز دارد، در نان وجود دارد.
خواص نان سنگک سبوس دار چیست؟ برای بدن ما مفید است، زیرا حاوی مقدار بسیار زیادی ویتامین B و ویتامین E و فیبر می باشد. ویتامین Bبرای اعصاب و زیبایی پوست و ویتامین E برای غشای سلولی مفید است. همچنین به پیشگیری از افسردگی و استرس کمک می کند. به گفته درمانگران طب سنتی از آنجا که نان سنگک سبوس دار از جمله معدود نان‌هایی است که با سبوس تهیه می‌شود، میزان فیبر موجود در آن در مقایسه با دیگر نان‌ها بیشتر است، پس فواید نان سنگک سبوس دار برای بیماران مبتلا به چربی خون بالا و بیماری‌های قلبی بسیار است.
فیبر موجود در نان سنگک با سبوس گندم برای درمان یبوست، درمان بیماری‌های قلب و عروق و حتی پیشگیری از سرطان و دیابت مفید است. البته باید توجه داشت که بعضی از نانوایی‌ها سبوس نان را کم می زنند که در این صورت نان سنگک ارزش غذایی‌اش را از دست می‌دهد. نان سنگک و لاغری هم باهم رابطه مستقیمی دارند. زیرا سبوس درون نان سنگک حجم بسیار زیادی از معده ما را اشغال کرده و ما را سریع تر سیر کند.
این نکته را هم یاداوری کنیم که حتی افرادی که رژیم می‌گیرند نباید مصرف نان و برنج را به صفر برسانند و باید روزانه این مواد را به مقدار مشخصی مصرف کنند. یکی دیگر از خواص نان سنگک سبوس دار خاصیت ضدسرطان روده است. همچنین نان سنگک ضد کلسترول هم هست. گنجاندن نان سنگک در برنامه روزانه به ویژه وعده صبحانه می‌تواند موجب ثابت ماند میزان قند خون شده و به بهبود حال مبتلایان به دیابت کمک کند. نان سنگک سبوس دار برای کودکان بسیار مفید است، مخصوصاً در دورانی که سلول های عصبی در حال رشد هستند، آهن موجود در نان سبوس دار سنگک موجب باهوشی و رفتار خوب کودکان خواهد شد.
آرد نان سنگک سبوس دار باید از گندم مرغوب و سالم و بدون هیچ نوع آرد دیگری مانند آرد جو یا حبوبات تهیه شود. یکی از دلایل خوش طعم بودن نان سنگک، سبوس موجود در آرد این نان است. در هر کف دست از نان سنگک معادل 75 تا 80 کیلوکالری انرژی وجود دارد. انواع نان‌های سفید حاوی سبوس نیستند و نمی‌توانند زیاد مفید باشند. ما توصیه می‌کنیم که نان های سبوس دار را مصرف کنید که نان سنگک دارای بیشترین مقدار سبوس است.
تاریخچه پیدایش نان سنگک
پیدایش نان سنگک به قدری با دقت عملی شده که پس ازگذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می شود و محبوب‌ترین نان ایرانی هاست. در کتاب سال نمای کمیته نانوایان تهران، درباره تاریخچه پیدایش نان سنگک سبوس دار آمده است:
شاه عباس برای رفاه حال لشکریان خود که غالباً در سفر احتیاج به نان و خورش داشتند و لازم بود به هرشهری می‌رسند، نانواهایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه کنند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از «شیخ بهایی» خواست که یکی از دانشمندان ایران بود. چون در سفر، لشکریان مجبور به تهیه آرد ازشهرهای مختلف بودند و آرد هر شهر با شهر دیگر تفاوت داشت، باید طوری این نان پخته می شد که از هم وا نرود و قابل استفاده باشد.پس آرد آن مخلوطی از انواع آردها بود و همچنین باید با سبوس گندم نیز برای سهولت در هضم مخلوط می شد. رنگ این نان تیره و به دلیل وجود انواع آرد، قدرت چسبندگی آن کم است و باید حتما روی سنگ پهن شود تا نریزد.
یکی از نظریه‌ها دربارهٔ تاریخچه نان سنگک این است که نان سنگک پیش از اسلام در ایران رواج داشته‌است و پس از بیماری یکی از پادشاهان ساسانی، طبیب برای معالجه دستور می‌دهد که برای شاه نانی تهیه کنند که روی ریگ پخته شده باشد. به دلیل نرمی خمیر نان سنگک کنجدی، شیخ بهایی تنور سنگکی را ابداع کرد. نان سنگک از نظر مزه، طعم، هضم، بهداشت و سلامت یکی از بهترین نان های ایرانی است که مورد توجه خانواده ها مخصوصا در ماه مبارک رمضان قرار دارد. مهمترین خاصیت نان سنگک سبوس دار پخت آن روی سنگ ریزه های داغ است که به کیفیت آن می افزاید.
